(95) Żywoty Świętych: Szymon z Trydentu

Męczeństwo pacholęcia Symona Trydentskiego,
od Żydów umęczonego,
pisane od Doktora Jana Macieja Tyberyna, do Senatu Bryksjej. Cierpiał roku Pańskiego, 1475. Surius Tom. 2.¹

   W Trydencie mieście, które Włoską ziemię od Niemieckiej dzieli, były trzy domy Żydowskie tych gospodarzów – to jest, Jakuba, Aniela, i Samuela – ci w on wielki tydzień przed Wielkanocą we wtorek, zeszli się w dom Samuela, i miedzy innymi rozmowami Aniel rzecze: wszytko mamy na to święto, ryby, mięso – ale nam jednej rzeczy nie dostaje. Odpowie Samuel: a czego nie dostaje? Tedy jeden na drugiego wejźrzawszy, dali sobie znać, ²iż im nie dostaje Chrześcijańskiej krwi, abo dzieciątka Chrześcijańskiego na ofiarę, które oni na wzgardę Chrystusowi Panu naszemu srodze zabijają, gdy mogą, i krew z niego wytoczywszy, przaśnice z nią używają – aby od smrodu, którym od przyrodzenia śmierdzą, tą krwią Chrześcijańską wolni byli – i zowią tę krew Joel, to jest Jubileus. W ten czas dla sług nic o tym nie mówili – ale nazajutrz gdy się zeszli, radzili o tym jawnie – a iż u Samuela był dom przestrzeńszy, naleźli aby się ta ofiara u niego w domu zstała – jedno jako było dostać pacholęcia Chrześcijańskiego, na to namowy czynili. I zawołał Samuel do siebie sługi swego Łazarza – prosząc go aby im dostał dziecięcia Chrześcijańskiego, obiecując mu sto Filipków zaraz dać – ale on z tego krótko się wymówił, powiedając – że to jest rzecz trudna, i nam wszytkim niebezpieczna – i odszedszy od Pana, zabrawszy swe rzeczki, uciekł on Żyd Łazarz z miasta. A we czwartek zszedszy się do swej bożnice, rzekli do Tobiasza: nikt temu dosyć nie uczyni jedno ty, bo masz wielkie towarzystwo z Chrześcijany, i po mieście często chodzisz – łacno możesz chłopiątko jakie przywieść do nas, a od nas wiele dobrego mieć będziesz.
   Wymawiał się Tobiasz pilnie z tego, ale mu pod klątwą kazali, aby to uczynił – a on też uwiedziony obietnicami ich, i z nienawiści wrodzonej ku Chrześcijanom, obiecał im w tym posłużyć – i rzekł do Samuela: nie zamykajże drzwi swoich dziś przez cały dzień, abych tam mógł dziecię Chrześcijańskie do ciebie łacno przywieść. Tedy on Żyd Tobiasz, już k wieczoru chodził po ulicach, patrząc pogody do zdradziectwa onego. I będąc na ulicy nazwanej Fosseta, a nikogoż w niej nie bacząc – nalazł dzieciątko na imię Symona, pułtrzecia lata mające – które siedziało przed domem ojca swego, piękny barzo synaczek ubogich rodziców Jędrzeja i Mariej. ³Podał mu rękę on Żyd, a dziecię jako było barzo łaskawe, podało też rączkę Żydowi – i prowadził je z sobą w rzeczy do matki jego – a skoro dom mijał, dziecię płakać poczęło – ale mu podał pieniędzy i jagód, i innych dziecinnych łakotek, iż milczało dziecię, aż z nim przyszedł do drzwi Samuela, i tam je wepchnął – czekał tego Samuel jako lew jaki – i porwawszy Symona schował go, i tulił głaskaniem dziecinnym, aż w tym noc zaszła. A matka synaczka wnetże szukać pocznie – i gdy nie najdzie, dzieci tak z Ducha ś. wołać poczęły: Żydowie go podobno ukradli, tam go szukajcie – i pewnieby go tam byli szukali, ale noc zaszła.
   Tej nocy wszedszy Żydowie do przysionku bożnice swojej, wielce się radowali z onej ofiary, i wziąwszy ono niewinne pacholę Żyd Samuel, szatki z niego zwlókł, i gardłeczko chustką zaciągnąwszy, i ustka aby nie wrzeszczało zatuliwszy – ⁴kazał go innym za nóżki i rączki rozciągnąć nad misą szeroką – dobywszy noża, przekłół trochę gardła dziecinnego, i potym wziąwszy nożyczki, siekał twarz jego prawą, i wykroiwszy część mięsa, kładł na misę, a potym drugiemu nożyczki podał, i także sobie z twarzy onej część mięsa wystrzygnął – on zasię drugiemu podał, aż się wszyscy starszy obeszli. Gdy to odprawili, Samuel wziął prawą nóżkę dziecinną, i pod kolanem także jako i z twarzy mięso żywe onymi nożyczkami odstrzygali – każdy z osobna nożyczki sobie podając. Potym Tobiasz on zdrajca siadszy wedle Samuela, dzieciątko już na poły żywe podać sobie kazał, i z nim je na krzyż rościągnąwszy – każdemu Żydowi dwiema igłami kłóć dzieciątko kazali – tedy począwszy od głowy aż do nóg, kłóli srodze ono dziecię, a wołali: jakośmy Jezusa Boga Chrześcijańskiego zabili, tak i tego zabijmy – niech tak nieprzyjaciele naszy na wieki pohańbieni będą – i tak przez godzinę na onej męce dziecię trwając, umarło, Boga tylko samego za świadectwo mając. Gdy je zabili, dziękowali Bogu z radością, iż się pomścili nad nieprzyjacioły swymi. I kazał Samuel ciało w beczkę winną skryć, a sami wieczerzać poszli. Nazajutrz w wielki piątek, szukano dziecięcia i z urzędem i wołanim po rynkach i ulicach, szukali i w rzece, jeśliby nie utonęło – ale nigdzież nie naleźli. A w sobotę zszedszy się Żydowie do bożnice – ciało ono zabite dziecięcia na Almomorze rozpięli. Almomor u nich jest stół przed ołtarzem, gdzie Psalmy i Hymny śpiewają – i odprawiwszy modlitwy swoje, skryli ciało na onoż miejsce – a w niedzielę radę uczynili, widząc iż miasto na nie ukazuje i domnimanie ma, gdzieby ono ciało podzieć – i uradzili aby ubrawszy je w szaty jego wrzucili w rzekę, która idzie pod domy ich, a żeby Biskupowi powiedzieli, iż pod nasze domy w które rzeka wpada przypłynęło, a na kratach żelaznych które w rzece są, oparte zostało. ⁵Tak rozumieli iż jawnym ukazaniem ujść domniemania mieli – a oto krew niewinna Chrześcijańska tak ich ślepiła, iż się sami wydali.
   Był na ten czas Biskup i pan tego miasta Jan czwarty Ginderbach⁶ – do którego gdy przyszedł on Tobiasz i powiedział mu o dziecięciu – kazał Biskup staroście Trydentskiemu Jakubowi de Sporo, i sędziemu miejsckiemu Janowi de Salis, aby szli do rzeki. Szedszy naleźli tak jako Żydowie powiadali, i położyli dziecię w Kościele ś. Piotra. Gdzie się wielkie i cudowne ludziom dobrodziejstwa od Pana Boga, za przyczyną tego niewinnego Symona męczennika Chrystusowego, dzieją. Pojmano wszytki Żydy aby ich o to pytano – i tak jako się tu powiedziało, wszytko wyznali – i byli wedle zasługi karani. Takie było męczeństwo tego niewinnego Symona, w którym Chrystus znowu od Żydów ukrzyżowany jest – im ku więtszej hańbie i posromoceniu niedowiarstwa ich, a wierze świętej Chrześcijańskiej ku podwyższeniu i sławie imienia tego, które słynie po wszem świecie, któremu się kłaniają wszyscy królowie na ziemi i na niebie, wszytko stworzenie upada i chwali Syna Bożego z Ojcem i z Duchem świętym czcią wiekuistą. Amen.

   ⁷Toż uczynili niewierni Żydowie, za czasów naszych w Wielkim Księstwie Litewskim, barzo znacznie i jawnie, roku Pańskiego 1574. po śmierci Króla Zygmunta Augusta, w osieroceniu królestwa tego. ⁸Jest miasteczko w Litwie Punia, dwanaście mil od Wilna, nad rzeką Niemnem, tam Żyd niejaki Joachim Smerlowicz, arendował browaru abo palenia gorzałki w jednym domu – w którym też mieszkała niejaka wdowa Urszula z Lublina, żona niegdy Sebestiana Tworowskiego, z powiatu Piotrkowskiego, ta miała córeczkę piękną w siedmi leciech Halżuchnę abo Helżbietę – Żyd on od innych Litewskich Żydów, jako mniemano, naprawiony, umyślił zarzezać, i krew z onej dzieweczki na tajemnice nabożeństwa swego przeklętego, na Wielkąnoc Żydowską wytoczyć. A mając dwu sług Chrześcijan grubych, i tych którzy o Panu Bogu niewiedzą, jakich dosyć w Litwie – upatrzywszy czas we wtorek przed Kwietną niedzielą po obiedzie, gdy matka wyszła do sąsiad, a samo dziecię zostało w domu – mając zmowę z sługą jednym przedarowanym, a drugiego postanowiwszy na straży, wbieżał w dom on przeklęty Żyd Joachim – dzieweczka iż go znała, nic się nie zlękła, rączkę mu podała – a on ją jako okrutny wilk porwał, i tamże w izbie ustka jej zawiązawszy, położył ją na miech żyta, który tam stał – i dobywszy noża kat okrutny, rzezał szyję niewinnej dzieweczki, w tyle i potym wkoło, krew z niej w garniec, na to nagotowany, jako z gęsi wytaczając. W tym panieneczka długo się w rękach mężobójskich jako jakie kurczę miecąc, skonała. Sprawiwszy diabelską robotę, z bojaźni Żyd on i ciała nie kryjąc, ale go na onym miejscu odbiegając, schował krew w wór mąki, i na wozie zgotowanym bieżał do rzeki Niemna, i uciekał do Babierzysk miasteczka drugiego – a z drugiej strony Niemna, czekał go syn jego na zmowie, któremu on wór ze krwią oddał, i prędko z nią niewiedzieć gdzie uszedł. Matka się wróciwszy do domu, ujźrzała córkę swoję tak zamordowaną – i rozwoławszy wszytko miasteczko, wnetże na Żyda pomyśliła, i szukać go kazała. Gonił go podstarości, i ugonił go w Babierzyskach i pojmał, i osadził – także i onych dwu sług. Przeć się onego złoczyństwa nie mogli – ale jednak potym Żyd, na porękę puszczony, włosu z głowy nie stracił. Biegała smutna matka wdowa, żebrząc sprawiedliwości na Sejmie który był tego roku w Wilnie, i na innych sejmikach – wiedzieli o tak okrutnym morderstwie wszyscy panowie – ciało dzieweczki onej do Wilna przywiezione, i przed pany stawione było – patrzał kto chciał na onę szyję rzezaną, i dziś w Wilnie w kościółku Krzyża świętego przy dworze Biskupim leży – wszakże to wszytko nie pomogło aby byli tacy złoczyńcy karani, acz się o to niektórzy przyczyniali. ⁹Ale iż ta rzecz bez karania uszła, boję się aby Pan Bóg za to, przy innych grzechach, karania swego na wiele ludzi w tej ziemi nie rościągał. Takić jest pożytek tych nieszczęsnych Żydów, okrom wielu innych szkód, które kościołowi i Rzeczypospolitej, z jadu wrodzonego ku Chrześcijanom, czynią. Ich Rabinowie wykład pisma świętego starego zakonu psują – wszyscy wielekroć na dzień imię Pana naszego Jezusa srodze i haniebnie bluźnią – heretykom zbroję na kościół, wiele z nimi artykułów trzymając, dodają. Czarnoksięstwa uczą – lichwę w Chrześcijany wmawiają – panów, rozmaite im zyski na arendach, mytach, karczmach, gorzałkach obiecując, okrucieństwa i ucisków nad poddanymi, uczą – stan kupiecki psują – czeladź Chrześcijańską chowając, od Chrystusa je odwodzą, i niewiasty Chrześcijańskie które im służą, brzemienne czynią, na wzgardę wielką krwie Chrześcijańskiej – a gdy na mytach siedzą, a Chrześcijany ściskają, wielka się dzieje imieniu Chrystusowemu zelżywość, iż się wierni tym bluźniercom Pana swego kłaniać muszą. ¹⁰Nie myślim o tym aby byli wygnani, abo żeby się do wiary świętej przywodzili. W Rzymie na każdą sobotę muszą słuchać kazania, osobliwie czynionego – bo acz do wiary przymuszać się Żydów i pohańców nie godzi, ale do słuchania wolej Bożej, z którego dobrowolnie uwierzyć mogą, niewolić ich godzi się, i miłość bliźniego, któremu jako i sobie życzyć zbawienia mamy, to wyciąga – bo Chrystus Pan nasz mając moc wszelaką na niebie i na ziemi, jako rozkazał po wszytkim świecie Apostołom kazanie – tak też rozkazał wszytkim narodom słuchanie – bez którego nicby po kazaniu – i winni są wszyscy na świecie ludzie prawem Bożym słuchać Ewangeliej i kazania kościelnego – i przetoż do tego, co Panu Jezusowi winni są,¹¹ przyciągać i przymuszać panowie Chrześcijańscy Turki, Indy, Żydy, i inne niewierne mogą, i winni są, gdyż to z mocy mają – to jest aby słuchali słowa Bożego, z którego dobrowolnie a bez przymuszenia uwierzyć mogą – gdyż słowo Boże dzielne jest, a daremnie słuchać się, jeśli nie we wszystkich, tedy w niektórych, jako Prorok rzekł,¹² nie może. Inna rzecz jest o heretykach i apostatach, którzy już raz dobrowolnie wiarę świętą przyjęli, a w niestatku swym porzucili ją i wzgardzili – tych nie tylo do słuchania, ale i do wierzenia, gdy to pożytkowi kościelnemu służy, przymusić się godzi – aby to co raz Panu Bogu dobrowolnie obiecali, iścili – bo to co przed ślubem było dobrowolnym, po ślubie zstaje się powinnym. O czym na innym miejscu może się szerzej oznajmić.

1  XXX. Martii. Marca. Mart. R. 14. Martii.
2  Dlaczego Żydowie krew Chrześcijańską mieć chcą.
3  Żyd Tobiasz ukradł dziecię Symona ś.
4  Męczeństwo Symona dziecięcia.
5  Żydowie zaślepieni krwią niewinną sami się wydali.
6  W wyd. z 1598: „Hinderbach”. Przyp. J. Szukalski.
7  Obrok duchowny.
8  W Puni Żyd dzieweczką zarzezał.
9  Szkody które czynią Żydowie w ziemiach Chrześcijańskich.
10  Żydy i pogany niewolić do słuchania Ewangeliej godzi się, a heretyki do wierzenia. [Zdanie zupełnie sprzeczne z wolą Bożą, która nikomu się nie narzuca, także w sprawach świętych. Zdanie to nie znajduje żadnego oparcia w Słowie Bożym. Przyp. J. Szukalski.]
11  Mt 28.
12  Iz 55.

Źródło:
Ks. Piotr Skarga, Żywoty Świętych Stárego y Nowego Zakonu, ná káʒ̇dy dzień przez cáły rok, Kraków 1605, pomocniczo: Kraków 1598
Transkrypcja typu „B”: Jakub Szukalski

⋘ + ⋙