(7) Księgi ćwiczenia chrześcijańskiego: Na Wielką Noc

Grób Pański jest Szkołą ćwiczenia Chrześciańskiego.

NA WIELKĄ NOC

¹Trzy Marie poszły do Grobu Pańskiego.

   ²Zacne i Święte Panie, na samym początku Ewanieliej dzisiejszej położone, godne są z wielu miar i pochwały, i podziwienia, i podziękowania. Pochwały godne, abowiem nie żałowały³ prace, i czujności i kosztu, dla ostatniej posługi nauczyciela i Mistrza swojego umarłego i pogrzebionego. Podziwienia godne, abowiem serdecznością swoją, przeszły nie tylo śmiałość niewieścią, ale też i śmiałość Męzską – abowiem jeszcze przede dniem, gdy jeszcze ciemności były, puściły sie do grobu, z natury swej strasznego, w którym było obecne ciało Chrystusa umarłego, i okrutną śmiercią zamordowanego; jeszcze puścili sie do grobu, barzo wielkim kamieniem zawalonego, puścili sie do grobu, wielkiemi pieczęciami nawyzszych Kapłanów zapieczętowanego; a nad to wszytko, puścili sie do grobu, straszną strażą Żołnierską osadzonego. Więc i wielkiego podziękowania barzo są godne, i z tą uczynnością, i śmiałością swoją, przetorowały drogę nieprzespieczną, nie tylko Apostołom Pańskim, od wielkiej bojaźni rozproszonym, ale i wszystkim wiernym Chrystusowym, którzy aż po dziś dzień z wielkim kosztem, i z wielką przewagą zdrowia swego, drą sie do nachwalebniejszego grobu Pańskiego, i teraz strażą Pogańską osadzonego – do którego, gdybyśmy sie i my dziś mogli przedrzeć, torem tych trzech Marij, moglibyśmy sie w nim zdobydź na wielkie nauki, i pociechy Zbawienia naszego. Abowiem nie tylko krzyż Pański, który miał na sobie żywego Chrystusa, przez trzy godziny za żywota, i przez drugie trzy godziny po śmierci wiszącego, jest nazacniejszą Katedrą ćwiczenia Chrześciańskiego, ale i ten nachwalebniejszy grób, który miał w sobie umarłego Mistrza i nauczyciela naszego, jest poważną szkołą, i sławnym lectorium, wielkich tajemnic do zbawienia naszego potrzebnych. Przetoż pokornie proszę, abyście z temi trzema Mariami wyprawili do niego, wszystkie trzy władze duszy waszej, i Rozum, i Wolą, i Pamięć, z wonności miłości przeciwko Chrystusowi Panu naszemu, do którego o łaskę Ducha świętego, nabożnie westchnimy.
   ⁴Nadoskonalszy Mistrz Zbawienia naszego, JEZUS CHRYSTUS, we wszystkich sprawach swoich, pilno sie na to oglądał Chrze. M. aby każda z nich mogła bydź osobliwą nauką i potrzebnym przykładem naśladowania naszego. Bo poniewasz tak nas umiłował, że będąc Synem Bożym, zstał sie Synem człowieczym, aby dał synom ludzkim moc zstać sie Synami Bożymi – dlategoż też trzeba tego było, aby im w samym sobie dał sposób, jakoby mieli dostawać tego synostwa Bożego. ⁵I dlategoż przyjął Chrzest pokuty, chociaj nigdy nie grzeszył, aby grzesznym zalecił Pokutę świętą, która grzesznemu człowiekowi, przywraca onę niewinność dzieciństwa świętego Chrztem świętym dostąpionego, do której jeśli sie kto nie wróci, nie dostąpi Królestwa niebieskiego, jako sam dziedzic niebieski o tym mówi do Mistrza Izraelskiego Nikodema. JEŚLI SIE KTO NIE NARODZI ZNOWU nie będzie mógł oglądać Królestwa Bożego. Tegoż powtarza i do Zwolenników swoich, miedzy któremi postawiwszy maluchne dzieciątko, tak mówi do nich. JEŚLI SIE NIE NAwrócicie, i nie staniecie jako maluchne dziatki, nie wnidziecie do Królestwa Niebieskiego. ⁶Dla tegoć Pan Chrystus pościł, i pokusy znosił na samym sobie, aby nam pokazał okrucieństwa Szatańskie, który grożąc nie tylko na obżerce i pijanice, ale i na tych którzy postami dręczą ciało swoje. ⁷Więc iż śmierć podjął, dla tego to uczynił, aby śmierć naszę zwyciężył, po której iż chciał bydź i do grobu włożony, nie dla czego to inszego uczynił, jedno aby pokazawszy to po sobie, że prawdziwie był umarłym, zaraz też to pokazał że prawdziwie powstał od umarłych, dając nam na przykład, ⁸aby my którzy często umieramy grzechami śmiertelnemi, mogliśmy sie od niego nauczyć, jako sie mamy z grobów naszych dobywać, i do wiecznego żywota powstawać. Co jeśliby kto chciał to o sobie trzymać że nigdy nie umiera, tedy musiałby to o sobie trzymać, i mówić że nigdy nie grzeszy, zaczym musiałby na się przyjąć, on sromotny tytuł łgarza, który takim wszystkim zadaje Jan święty, mówiąc:⁹ Jeślibyśmy rzekli że grzechu nie mamy, łżemy, i prawdy nie mówiemy. I ktoby tak o sobie rozumiał, ten samego siebie zwodzi, i nie masz w nim prawdy. Ponieważ tedy wszyscy grzeszymy, tedyć też wszyscy umieramy:¹⁰ Abowiem dusza która zgrzeszy umrze. Od której śmierci odwodząc nas Mędrzec Żydowski, mówi:¹¹ Jako od oblica Węża, tak uciekaj od grzechu, zęby Lwie zęby jego, zabijające dusze ludzkie. Jako miecz obojętny wszelaki grzech, a jego ranie nie masz uzdrowienia. Wiedz tedy każdy pewnie, iż każdy grzech śmiertelny – jest okrutnym Tyranem, zabijającym dusze ludzkie. ¹²A tego strasznego i okrutnie zamordowanego trupa, który by był grób, łacno go znajdziesz gdy pojźrzysz w własną wolą swoję, i w upodobanie grzechowe, w którym dusza co dalej to barziej gnije jako bydlę w gnoju i smrodzie swoim i jako smrodliwy trup w jamie swojej. Czego mamy barzo wiele strasznych przykładów, w tych, którzy sie z jednego grzechu w drugi walą, a z drugiego w trzeci, i czwarty i dziesiąty, przykładem Króla Dawida,¹³ który puściwszy sie za pożądliwością oczu, wziął cudzą żonę, i nie mając na tym dosyć że popełnił cudzołóstwo, jeszcze co dalej to barziej gnił w onym upodobaniu grzechowym, zażywając rozmaitych fortelów, z Uriaszem mężem jej; które iż mu nie poszły według fantazjej jego, napisał list smrodliwy, do Joaba Hetmana swojego, aby Uriasza wystawił na plac nieprześpieczeństwa nawiętszego, na którym kazał go odbieżeć aby był zabity. A kto w takim grobie leży i kto duszę swoję położy w upodobaniu i rozkoszowaniu grzechowym, taki nie doczeka sie żadnej inszej pociechy, jedno iż będzie wielkim kamieniem zawalony.¹⁴ Abowiem z częstego powtarzania grzechów, rodzi sie ona zatwardziałość serca, o której Job święty powiada¹⁵ – Serce jego zatwardnienje jako kamień, i zbije sie jako nakowalnia Kowalska. Takim kamieniem zawalona była dusza Kaimowa,¹⁶ która niechciała z upodobania grzechowego na upominanie samego Pana wszystkie rzeczy ożywiającego. Takim kamieniem zawalona była dusza upornego Faraona,¹⁷ która z upodobania grzechowego, nie dała sie wywlec Mojżeszowi i Aaronowi, którzy ją dziesiącią plag dźwigali do upamiętania, i grzechowego obrzydzenia. ¹⁸Tego wielkiego kamienia były dosyć znaczną Figurą, ono wielkie kamienie, któremi Jozue kazał pozawalać pięć Królów Pogańskich, w jaskini Maceda. ¹⁹Abowiem toż właśnie dzieje sie z sercem zatwardziałym, którego pięć zmysłów w członkach jego Królujących, tak bywają zawalone, iż oczy jego nie mogą patrzyć na wielkie nieprzespieczności Zbawienia naszego, i uszy jego tak są zawalone, że nie chcą słuchać słowa Bożego, i Zbawiennej porady, i usta jego tak są zawalone, że wszelki pokarm obracają sobie w obrzydzenie, i nos jego tak jest zawalony, że nie czuje smrodu grzechowego, i swędu Piekielnego, i dotknienie jego tak jest zawalone, że przyszedszy w oczywiste nieprzespieczeństwo gardzi. A jako złośliwi przeciwnicy Chrystusowi, przyszedszy do grobu Chrystusowego, przycisnęli pieczęci swoje do niego, tak nieprzyjaciele duszni przychodzą do człowieka, w upodobaniu grzechowym położonego, i zatwardziałością serca zawalonego, i pieczętują go, przeklętemi pieczęciami swojemi.²⁰ A któresz są pieczęci Książąt Piekielnych? Żadne insze jedno czary, wróżki, gusła, zabobony, i czarnoksięskie obłudy. ²¹Abowiem te wszystkie nic inszego nie są, jedno one nasprośniejsze Charaktery, beżecnej Bestiej Piekielnej, która pomamiła ludzie mieszkające na ziemi, dla znaków które jej dopuszczono czynić. I roskazała wszystkim małym, i wielkim, bogatym i ubogim, wolnym i niewolnikom, aby każdy miał Charakter albo piątno, na prawej ręce, albo na czele swoim. A te przeklęte Charaktery, barzo podobne są pieczęci, które chociaj nie są zamkami, przecię czynią te rzeczy zamknione, do których bywają przyłożone, a te dla powagi tych czyje są częci. ²²Tak też i czary nie są samy z siebie ważne bo są własne bałamuctwa, ale zdadzą sie bydź coś dla umowy z Szatanem uczynionej, który posyła zwodniki i zwodnice swoje, aby głupie ludzie w grzechach zawalone pieczętowali, albo opalonemi ożogami, albo zardzewiałemi rożnami, albo siekaczami kapustnemi. A żeby sie to mogło przylepić do zatwardziałości serca ludzi omamionych, dla tegoż ma na to owe przeklęte widmy, które spuszczają woski, które leją ołowy, i upatrują co sie też wyleje i wyrazi na nich, za sprawą Szatana przeklętego; który dopuszcza sługom i służebnicom swoim, używać do tego i krzyżyków, aby więtszą powagę uczynił pieczęciom swoim, i aby tym mocniej zapieczętował ludzi w złościach swoich pogrzebionych. ²³Umie ten zdrajca przemieniać sie i w Anioła światłości, i używać rzeczy świętych, na zwodzenie dusz nieostrożnych. Tak dalece że sie jednemu Pustelnikowi ukazał był w postaci Chrystusa na Krzyżu przybitego. ²⁴Przetoż wara, bo jest siła fałszywych Krzyżów, do których sie pan Chrystus nie zna, gdyż i łotrowie na krzyżach też podle Pana Chrystusa przybici byli, ale przedsię ich krzyże na nic sie nie przydadzą, jedno aby były spalone, i wniwecz obrócone. ²⁵Czego mamy jawny dowód przy znalezieniu Krzyża Pańskiego, przy którym dwa krzyże razem znalezione, żaden z nich nie mógł wskrzesić trupa świeżo przyniesionego, i krzyżami obudwu łotrów dotknionego, aż gdy był własny Krzyż Chrystusów przyłożony, toż śmierć ustąpić musiała, nie mogąc znieść mocy drzewa, skropionego nadrozszą Krwią Pelikana niebieskiego, zmarłe dziatki swe krwią swoją ożywiającego. ²⁶Przetoż przestrzegam onych co sie dają zwodzić częstym krzyżykom miedzy dziwnemi imionami, i między obłudnym oręza zaklinaniem popisanych, bo te wszystkie krzyżyki są Łotra lewego, który dostał sie i z Krzyżem swoim Łotrowi Piekielnemu. A czemusz? Bo umarł na krzyżu łotrostwa swego, pośmiewając sie z Krzyża Chrystusowego. Coż albo nie wiesz że kładą i noszą na sobie krzyżyki i pijanice, i wszetecznicy, i lichwiarze, i kostyrowie, a przedsię im te krzyżyki nic nie pomagają. Abowiem nie umie sprawiedliwość Boża pomagać niecnotom. A coż proszę może bydź kosztowniejszego nad owe krzyżyki złote Diamentami, i Szmaragami, i Rubinami, i Szafirami nasadzone, które na piersiach swoich noszą Panie i Panny światowe, ale przedsię nie zna sie do takich krzyżyków Chrystus który był cichy i pokornego serca, bo pod tak pięknym krzyżykiem, tai sie nieprzyjaciel Krzyża świętego Szatan przeklęty, który pychą i nadętością napełnia serca tych roskosznic nieostrożnych? ²⁷Bodajże poginęli tacy przeklęci pieczętarze, pospołu z temi pieczęciami piekielnemi. Abowiem ci są którzy przywodzą gniew Boży na ludzie, jako Jan święty opowiada, w objawieniu swoim mówiąc:²⁸ Ktoby sie kłaniał Bestiej albo obrazowi jej, i wziąłby piątno jej na czoło albo na rękę swoję, ten będzie pić wino gniewu Bożego – które zmieszane jest z przykrym winem zapalczywości jego, i będzie męczon ogniem, i siarką, przed świętemi Anioły i przed Barankiem, a dym mąk ich pójdzie wzgórę na wiek wiekom, a nie będą mieć odpoczynienia, ani w dzień, ani w nocy, którzy sie kłaniali Bestiej, i obrazowi jej, i ktokolwiek przyjął piątno imienia jej. Przestrzegam tedy i upominam imieniem Bożym, abyście sie strzegli tych przeklętych pieczęci, które są Charakterami wiecznego potępienia, ale raczej upominam i proszę, imieniem Odkupiciela i Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa, abyście na sobie wypieczętowali własne piątna, i pieczęci jego, mówiąc²⁹ z Pawłem świętym: ³⁰Jużesz niechaj mi sie nikt więcej nie uprzykrza, abowiem ja blizny Chrystusowe noszę na ciele moim. O szczęśliwe blizny, które i teraz sie lśnią jaśniej nad Słońce, w Uwielbionym ciele Chrystusowym, na prawicy Boga Ojca niebieskiego, które ukazuje za nieoszacowany odkup zbawienia naszego, do którego żaden nie przyjdzie, jeśli nie będzie uczestnikiem blizn Chrystusowych, przez naśladowanie umartwienia jego. Bo jeśli pospołu z nim cierpieć, tedy też i społem z niem Królować będziemy. ³¹A iż te pieczęci Szatańskie są tak barzo słabe, że mogą bydź łacno oderwane, dlategoż im nie ufając przydaje straż swoję – jako to jaśnie wyrazili w przykładzie swoim niewierni Żydowie, mówiąc do Piłata: Roskaż strzedz grobu, by snadź nie przysli Zwolennicy jego, i nie ukradli go, i nie mówili że powstał od umarłych, i byłby gorszy błąd ostatni niż pierwszy – takci sie boi Szatan przeklęty, o duszę w grzechach umarłą, bo chociaj już ją wewlókł do grobu upodobania grzechowego, i chociaj ją zawalił barzo wielkim kamieniem złych nałogów, i zatwardziałości serdecznej, i chociaj ją zapieczętował przeklętemi Charakterami swojemi, przedsię jeszcze nie ma dosyć na tym, ale przydaje straż swoję Piekielną, w takiej gęstwinie, iż jako wiele bywa much około garca miodem napełnionego, tak wiele jest diabelstwa, około człowieka obłudną słodkością grzechową zwiedzionego – i jako wiele bywa psów głodnych około ścierwa zdechłego, tak wiele bywa Szatanów około człowieka, w powinności swojej Chrześcijańskiej umarłego. Abowiem jako wesele jest w niebie wszystkim Aniołom Bożym, z jednego człowieka grzesznego Pokutę czyniącego, tak zaś wielkie wesele jest, wszystkim Szatanom przeklętym, z jednego grzesznika Pokutą gardzącego. Czuł to dobrze on święty grzesznik, który wołał do Pana Boga:³² O Panie jakoć sie ich wiele zebrało, którzy mię trapią, barzo wiele powstaje ich przeciwko mnie: Wiele ich mówi duszy mojej, nie ma ten zbawienia w Bogu swoim. I znowu.³³ Boże mój wejrzy na mię, czemuś mię opuścił? Oto utrapienie nie daleko jest, a nie masz ktoby ratował. Obtoczyło mię zewsząd cielców sila, tłuści bykowie obsiedli mię, rozdarli na mię pasczęki swoje, jako Lew łapający i ryczący, ogarnęło mię barzo wiele psów, zgromadzenie okrutników obległo mię. Tęć przeklętą straż Piekielną, upatrując zacny Prorok Jeremiasz, płacze nad duszą grzeszną, z onym rzewliwym narzekaniem, mówiąc:³⁴ Wszyscy nieprzyjaciele jej ogarnęli ją w uciskach. ³⁵Otworzyli na cię usta, wszyscy nieprzyjaciele twoi, kszykali i zgrzytali zębami, i mówili: Oto już dziś ten jest dzień któregośmy czekali, naleźliśmy widzieliśmy. Cóż proszę rozumiecie Chrześ. M. o tych wielkich nieprześpiecznościach? Zaprawdę wielkie, zaprawdę straszne, i barzo nieprześpieczne, ale przedsię nie tak są od wszelakiego ratunku próżne, żebyśmy już mieli wątpić, o zbawieniu naszym. ³⁶Abowiem mocen jest Pan Bóg, zatrząsnąć ziemią, tak potężnie, iż sie musi i grób otworzyć, musi sie i kamień odwalić, pospołu z pieczęciami, za czym wszystka straż nabierze sie takiego strachu, że sie zstanie jako umarła, jako sie zstało, przy chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim, o którym powieda Ewagelista święty: Oto trzęsienie ziemie zstało się wielkie. ³⁷A to trzesięnie ziemie, nie co inszego nam znaczy, jedno prawdziwą skruchę, za grzechy nasze, od której powinno sie trząść to ciało z ziemie ulepione, czyniąc Pokutę i dosyć uczynienie. Takim trzęsieniem ziemie, trząsł sie Król Manasses przed Panem Bogiem, i otrząsł z siebie wszystkie niezliczone grzechy, i otrząsł z siebie wszystkie łańczuchy i Kajdany, któremi był skrępowany, i wylasł nie tylko z ciasnej turmy, w której był zatarasowany jako w trumie, ale wylasł i z grobu grzechowego, w którym był złym nałogiem zawalony, i zapieczętowany wielkiemi przeczęciami Szatańskiemi, jako nawiększy czarownik, który też i strażą Szatańską był osadzony, jako nawiększy niewolnik grzechowy. Takim trzęsieniem ziemie, trzęsła sie ziemia Dawida Króla,³⁸ który jęczał od wzdychania serca, który upokarzał postem duszę swoję, który chleb swój popiołem posypował, i trunki swoje ze łzami mieszał, który na każdą noc, łzami umywał łoże swoje. ³⁹Takim trzęsieniem ziemie, trzęszła sie ziemia Króla Ezechiasza przed Panem płaczącego, i w gorzkości dusze swojej, wszystkie dni żywota swego rozmyślającego. ⁴⁰Takim trzęsieniem ziemie, trzęszła sie ziemia Piotra świętego, po zaprzeniu Mistrza swego rzewliwie płaczącego. ⁴¹Takim trzęsieniem ziemie, trzęszła sie ziemia Mariej Magdaleny, u nóg Pana Chrystusowych leżącej, łzami swemi nogi jego polewającej i pokornie całującej, i drogiemi maściami pomazywającej. ⁴²A iż ta ziemia nasza jest barzo ociężała, i do tego trzęsienia sama z siebie nie sposobna, przetoż potrzeba abyśmy jej ociężałość poruszali, tak jako ją poruszał Jawnogrzesznik, który pięścią bił piersi swoje mówiąc:⁴³ Boże bądź miłościw mnie grzesznemu. ⁴⁴Tak paruszał ziemię swoję Hieronim Ś., który twardym kamieniem tak długo tłukł piersi swoje, aż z nich wykołatał wszystkie myśli swoje złe, i wszystkie pobudki cielesne. ⁴⁵Tak poruszał ziemię swoję Benedykt święty, który nago w pokrzywy i ciernie bieżawszy, tak długo parzył i drapał ciało swoje, aż je poruszył do wstrzemiężliwości, i zachowania czystości. ⁴⁶Tak poruszał ziemię swoję święty Dominik, który do wielkiego Krwie wylania, trzykroć przez noc dyscyplinował ciało swoje. ⁴⁷Tak poruszał ziemię swoję Franciszek święty, który nago wpuszczał sie w przerąbl Lodową, albo w kupę śniegu. Tak ją ruszali oni święci Pustelnicy i Zakonnicy, którzy ją trzęśli czujnościami Postami, Modlitwami, Dyscyplinami, i rozmaitemi pracami. A na cóż sie przyda to trzęsienie ziemie? Na to, że ociężałością swoją nie będzie obciążać dusze która sie pnie ku górze, która wzdycha do nieba, która pragnie do Pana Boga, na którego podobieństwo i wyobrażenie jest stworzona. O czym daje znać ten sam, który ciało ludzkie własnemi rękami swojemi ulepił, i sam natchnął w nie dech żywota, gdy tak mówi do Zwolenników swoich: Duch wprawdzie jest rączy ale ciało słabe. A do czegoż słabe? do Modlitwy, do czujności, do Postów, do udręczenia, które są potrzebne do wiecznego zbawienia. ⁴⁸A więc mu podobno folgować dla tego iż słabe? i owszem przynaglać mu aby było mocne; bo ponieważ mocne jest do złego, a dla czegoż nie ma bydź mocne do dobrego? O jako wiele jest mocnych mocarzów do obżarstwa, i pijaństwa. O jako wiele jest mocnych mocarzów, do nierządu i wszeteczeństwa? O jako wiele jest ich do pomsty, i krzywdy czynienia? A czemusz tej mocy nie obracają na czynienie Cnót świętych, i na dostąpienie Królestwa niebieskiego? O jako sie mocno ruszamy, i potężnie dźwigamy w wykonaniu złych rzeczy? O jako wyciągamy i zakasujemy ręce nasze, gdy⁴⁹ co komu wydrzeć, gdy kogo ukrzywdzić, gdy kogo pobić; ale gdy co dobrego uczynić ku czci i chwale Bożej, i na poratowanie bliźniego swego, ali nam zaraz ręce słabieją, i obwisną tak, iż niemi władać nie możemy. ⁵⁰O jako potężne i rącze są nogi nasze, bieżeć drogą szeroką chociaj wiemy że wiedzie na wieczne potępienie, ale gdy iść do Kościoła albo nawiedzić ubogich w śpitalu, albo utrapionych w więzieniu, tak nas nogi zabolą iż sie z miejsca ruszyć nie możemy. Poślismy barzo na owego Matysa, na którego sąsiad jego Grzegorz wołał: Matys, ba wyleżże z izby już to dzwoniono do Kościoła; ali on ozwawszy sie odpowiedział – A w Diablesz mam iść, nie mam ci botów; a gdy zaś Grzegorz idąz z Kościoła, zawołał na niego: Matys, proszę cię na pułkwarty gorzałki, ali on zaraz rzekł. Barzo rad, tylko proszę abyś mię poczekał aż mi sama znajdzie stare bociska. A takich Matysów jest barzo wiele, nie tylko po wsiach, miedzy wieśniakami, ale i w Mieściech miedzy Miesczany, i w Dworach miedzy Mościwemi Pany. Abowiem do stołu Pańskiego, i Błogosławionego Kielicha jego barzo są leniwemi, ale do zaraźliwego stołu Szatańskiego i przeklętego Kielicha jego, barzo ochotnemi. Rączemi są trząść sie od śmiechu, i zbytniego chychotania, ale są nie poruszonemy do płaczu i żalu serdecznego. Rączszymi są trząść sie w tańcach, i w plęsach aż do zmordowania, ale do Pielgrzymowania na święte miejsca, tak są leniwemi, i nieporuszonemi, że drugi uczynionego ślubu swego nie wypełni, zaledwie w dziesiątym Roku, i to z wielkim narzekaniem i uciążaniem. ⁵¹A iż nie masz tego dobrowolnego trzęsienia ziemie, dla tegosz sam Pan przepuszcza na naszę ziemię plagi swoje srogie, przepuszcza mory, przepuszcza głody, przepuszcza wojny, od których muszą sie poniewoli trząść, nie tylko domy i Dwory, ale wszystka Rzeczpospolita. A dla czegoż to czyni? Dlatego iż Pragnie, aby sie odwaliły te wielkie kamienie zatwardziałości ludzkiej – tego chce aby otworzyły sie groby nasze, i abyśmy z nich wyleźli, powstawszy od umarłych przez Pokutę świętą – ⁵²której zbawienne skutki dostatecznie wyrażone są, w tym Aniele Pańskim, w grobie Chrystusowym będącym. ⁵³Abowiem iż sie ukazał w postaci Młodzienskiej, daj nam oczewisty dowód, iż Pokuta święta czyni z zastarzałego grześnika człowiekiem odnowionym i odmłodzonym, do czego nas wszystkich upomina Paweł święty,⁵⁴ abyśmy zwlekli z siebie starego człowieka, który uczyniony jest według starego Adama, a żebyśmy przyoblekli nowego, który jest stworzony, według nowego Adama Jezusa Chrystusa – ⁵⁵który chce tego po nas, abyśmy sie znowu odrodzili, i zstali sie jako małemi dziateczkami. ⁵⁶Ale iż sie ukazał nie tylko w postaci Młodzieńskiej, ale i w szatach białych, to już tu na oko ukazuje, iż nie tylko wzdychaniem wnętrznym, i skruchą serdeczną, trzeba dusze z zastarzałości grzechowej odnawiać, ale i te zwierzchowne członki nasze, trzeba przyodziewać oną białością, której sie napierał on święty grześnik, wołając do Pana Boga:⁵⁷ Pokrop mię Panie Hisopem a będę oczyszczony, omij mię a będę nad śnieg wybielony. A gdziesz sie na to święte pokropienie, i na to Zbawienne omycie zdobędziemy? nie gdzie indzie jedno w nadroższej Krwi Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa, który w postaci Boskiej będąc wyzszym nad wszystkie Cedry Libańskie, ⁵⁸przyciągnął do siebie drobniuchny i niżiuchny Isop natury ludzkiej, przyjąwszy na się postać służebnicą, i zstawszy wzgardą ludzką, i brakiem pospólstwa. A te obiedwie naturze, i onę wielką Boską, i tę maluchną ludzką, związał jedwabiem karmazynowym dwakroć farbowanym. Abowiem ona barzo długa i mocna nić, woli przedwiecznego Syna Bożego, ku przyjęciu natury ludzkiej, która sie dosyć długo wlokła przez rozmaite obietnice i Figury, pierwszy raz była ufarbowana w gorącej miłości Boga Ojca Niebieskiego, którego przedwieczne przejrzenie pragnął wykonać, w naprawie zbawienia ludzkiego. A drugi raz taż nitka Karmazynowa była ufarbowana, w uprzejmej miłości ludzkiej, według własnego oświadczenia jego tak mówiącego,⁵⁹ ROSKOSZ MOJA BYDŹ Z SYNMI LUDZkiemi. Już tedy mając to drzewo Cedrowe Bóstwa, i mając do niego przywiązaną tę wiązkę Hizopu drobnego człowieczeństwa, mamy już zbawienne kropidło, pokropienie i omycie grzechów naszych, które gdy umocymy, w nadrozszej krwi onego wróbla, który sam o sobie mówi:⁶⁰ JA JAKO WRÓBEL OPUSZCZONY w strzesze – możemy bydź dostatecznie omytemi, i nad śnieg wybielonemi, pospołu z onemi, których widząc Jan święty, ukazuje nam mówiąc:⁶¹ Ci są którzy wyprali szaty swoje, i białymi je poczynili, we Krwi Barankowej. A ta zbawienna krew, iż jest w Sakramencie Pokuty świętej, nie masz w tym żadnej wątpliwości, poniewasz sam Zbawiciel nasz Jezus Chrystus, idąc na śmierć powiedział: Iż krew jego jest krew nowego i wiecznego Testamentu, na odpusczenie grzechów. Za czym słusznie Argumentuje Doktor Pogański, mówiąc:⁶² Jeśli krew Kozłów i popiół Iałowicy, gdy niemi pokropiono splugawione poświącał, ku oczysczeniu ciała, daleko więcej krew Chrystusowa, który przez Ducha świętego, ofiarował samego siebie niepokalanego Bogu, oczyści sumnienie wasze, od uczynków martwych, na służbę Bogu żywiącemu.
   ⁶³Co jeślibyś już obaczył po sobie to cudowne odmłodzenie, i białych szat dostąpienie, nie zaraz że już wyskakuj, i nie podnoś się w pychę i nadętość, ale przykładem Anioła przy grobie Pańskim widzianego, siedź w onej pokorze i bojaźni, do której cię upomina mędrzec Żydowski, mówiąc:⁶⁴ Po odpusczonym grzechu nie bądź bez bojaźni. A czemuż? Bo jako po zaleczonej ranie, zostaje blizna, i po zrośnieniu złamanej kości zostaje guz, tak po odpusczeniu grzechu, zostaje przymianek grzechowy na kożdym człowieku grzesznym, jako został na Dawidzie, któremu chociaj jest odpusczony grzech, przedsię i do tego czasu zowią go grzesznikiem, i Marią Magdalenę zowią grzesznicą, chociaj jej odpusczone są grzechy. Tak też i kożdy grzesznik, chociaj przestanie bydź grzesznikiem, przedsię nie może sie tego zaprzec, że był grześnikiem. A jakoż tedy może bydź ten bez bojaźni, który już był grzesznikiem, i znowu może niem bydź? ⁶⁵Przetoż siedz w cichości i pokorze. A siedz na prawej stronie, myśląc ustawicznie, o onej prawicy sędziego najsprawiedliwszego, na której będą postawieni wszyscy sprawiedliwi, i miłosierne uczynki według przemożenia swego czyniący. Do których najsczodrobliwszy szafarz Królestwa Niebieskiego, będzie mówił: PÓDŹCIE BŁOGOSŁAWIENI OJCA MEGO, osiągnięcie Królestwo, które wam jest zgotowane, od początku świata. Na tęć prawicę wabi nas Chrystus Pan, który w dzień najobfitszego Miłosierdzia swego, i najbogatszego odkupu Zbawienia ludzkiego, dał odpuszczenie grzechów łotrowi prawemu, i tenże po chwalebnym Zmartwychwstaniu swoim, ukazawszy sie Zwolennikom przy morzu, kazał im sieć zapuścić na prawą stronę. Z których przykładów na oko widzicie, iż miłośnik Zbawienia naszego, zawsze nas zagania na prawą stronę, na której są wszelakie pociechy, tak łaski na tym świecie jako i chwały w Królestwie Niebieskim, do którego racz nas

domieścić Zbawicielu nasz, przez nadrozszą śmierć,
i przez nachwalebniejsze Zmartwychwstanie –
rzeczmy wszyscy nabożnym sercem,
AMEN.

Bogu w Trójcy przenaświętszej jedynemu
cześć, chwała i pokłon, teraz
i na wieki wiekom,
Amen.

Przypisy:
1  Mk 16.
2  Trzy Marie podziwienia i naśladowania godne.
3  W książce raczej błąd „załowały”.
4  Każda sprawa Pana Chrystusowa jest ćwiczeniem naszym.
5  P. Chrystus przyjął Chrzest pokuty dla przykładu naszego.
6  P. Chrystus pościł i był kuszony dla nas.
7  P. Chrystus umarł dla przykładu umartwienia naszego.
8  P. Chrystus pogrzebiony powstał z grobu dla przykładu naszego.
9  1 J 1.
10  Ez 18.
11  Syr 21.
12  Grób dusze grzesznej upodobanie grzechowe.
13  2 Sm 11.
14  Kamień Grobowy znaczy zatwardziałość serca.
15  Hi 41.
16  Rdz 4.
17  Wj 7.
18  Joz 10.
19  Wszystkie zmysły grzeszne, kamieniem są zawalone.
20  Które są pieczęci Diabelskie.
21  Ap 13.
22  Czary mają moc nie same z siebie ale z rozmowy z Szatanem uczynionej. [W książce raczej literówka: „ucżyniony” zamiast „ucżynioney”. Przyp. JS.]
23  Szatan dobrych rzeczy na złe używa.
24  Siła jest fałszywych krzyżów.
25  W Historiej znalezienia krzyża świętego.
26  Przestroga potrzebna.
27  Marci: 13. [? Przepisane za książką, niepewne, możliwa literówka. Przyp. JS.]
28  Ap 14.
29  W druku pomyłka: „wowiąc”. [Przyp. JS.]
30  Pieczęci Chrystusowe służą ludziom Chrześciańskim.
31  Straż Szatańska około grzesznego.
32  Ps 3.
33  Ps 21.
34  Lm 1.
35  Lm 2.
36  Trzęsienie ziemie znakiem jest Zmartwychwstania duchownego.
37  Trzęsienie ziemie znaczy skruchę za grzechy.
38  Ps 37(36).
39  Iz 35.
40  Łk 22.
41  Łk 7.
42  Trzeba ziemię poruszać do trzęsienia.
43  Łk 18.
44  Ś. Hieronim.
45  Ś. Benedykt.
46  Święty Dominik.
47  Święty Franciszek.
48  Ciało trzeba przymuszać do dobrego.
49  W druku na tym miejscu błąd: „gby” [Przyp. JS].
50  Rętszymi jesteśmy do złego niż do dobrego.
51  Pan Bóg trzęsie ziemię przepuszczając na nie plagi.
52  Skutki pokuty są wyrażone w Angele w grobie siedzącym.
53  Postać młodzieńska znaczy odnowienie.
54  Kol 3.
55  Mt 18.
56  Białość szat znaczy świetność cnót świętych.
57  Ps 51(50).
58  Hizop do Cedru przywiązany nitką Karmazynową znaczy wcielenie Pana Chrystusowe.
59  Prz 8.
60  Ps 101(100).
61  Ap 7.
62  Hbr 9.
63  Trzeba siedzieć chociaj kto dostał białej szaty.
64  Syr 5.
65  Trzeba siedzieć na prawej stronie.

Źródło:
Gabriel Leopolita, Księgi czwiczenia chrześciańskiego, 1619.
Transkrypcja typu „B”: Jakub Szukalski
 

⋘ + ⋙