(94) Żywoty Świętych: Cyryl Jerozolimski

Żywot B. Cyrylla Jerozolimskiego Patriarchy,
zebrany z Sokratesa, Teodoreta, Sozomena, Nicefora, Historyków Kościelnych. Żył około roku Pańsk. 355.¹

   Miedzy staremi świętymi ojcy (którzy kościół Boży żywotem i nauką oświecili, i od kacerstwa mocną wiarą swoją dochowywając, podanej prawdy obronili)² liczy się ten B. Cyryllus, który na Jerozolimskie Biskupstwo po onym Maksymie ś. wstąpił – który w ostatnim prześladowaniu Cesarzów pogańskich (gdy już dla ziemie spustoszenia zabijać męczenników nie kazali) oko jedno dla Chrystusa wyłupione, i goleń jednę poderznioną na krzyż miał. Ten na takiego męczennika stolicę wstąpiwszy – nie mniej ją świątobliwym żywotem, i szczerym prawdy kazaniem, i mocnym przeciw Arianom wyznaniem, ozdabiał. Był i duchem Prorockim obdarzony od P. Boga. Bo gdy Julianus Cesarz Żydom kościół w Jeruzalem wielkim kosztem z skarbu swego budował (jako pisze Sokrates)³ w ten czas Cyryllus wspomniawszy na proroctwo w piśmie ś.⁴ i na pogróżkę Pana naszego, duchem Prorockim wyrzekł: budowanie to upadnie, a wedle P. Jezusowej powieści, kamień na kamieniu nie zostanie.⁵ I gdy to powiedział Cyryllus, w nocy się zstało takie ziemie drżenie, iż nie tylko się nowe budowanie obałiło, a kamień na kamieniu nie został – ale też i starego kościoła Salomonowego kamienie, z fundamentów ziemia wyrzuciła, i wiele się innych domów bliskich przytłukło. A gdy się wiele Żydów na to cudo zeszło – zstąpił ogień z nieba, i wszytko naczynie budownicze popsował. ⁶A wtórej nocy, znamię krzyża ś. jakoby promieniem słonecznym wyrażone, na szatach u każdego Żyda widziane było – którego żadną miarą zetrzeć ani zmyć nie mogli. Tak P. Bóg jawnymi i straszliwymi cudy niedowiarstwo Żydowskie leczył, a moc się ukrzyżowanego pokazowała, i prawda jego iściła. Jednak zakamiałe serca wielu ich w uporze przeklętym zostawały. Jeszcze i za tego Cyrylla Biskupstwa,⁷ druga się rzecz dziwna barzo w Jeruzalem zstała – o której sam pisze do Cesarza Konstancjusa. We dni świąteczne o trzeciej godzinie na dzień gdy słońce jaśnie świeciło, ⁸ukazał się wielki krzyż na powietrzu, na górze Kalwaryjskiej – tak widomie iż się lud wszytek do niego zbieżał. Który tak jasny był, iż go promienie słoneczne zagasić nie mogły, i owszem słońce jasnością przebijając, widzieć się wszytkim dał – wielkość się jego od góry Kalwaryjskiej, aż do góry Oliwnej ściągała – a nie tylo Chrześcijanie, ale i Żydowie, i Poganie na to cudo patrzyli – a wiele się ich z błędów nawracając, wielbili Boga ukrzyżowanego. O czym szerzej tenże Cyryllus wypisał. Był ten Cyryllus wielką podporą wierze świętej Katolickiej przeciw Arianom, na on czas świat mieszającym – którzy znając go być wielkim filarem Katolickiego, o prawym Bóstwie Pana naszego Jezusa Chrystusa, wyznania – na sejmiku swym niezbożnym, jego z Biskupstwa złożyli i mocą wygnali, potwarzy nań wielkie zmyśliwszy. Aczkolwiek Ojcowie święci sto i pięćdziesiąt na wtórym Koncylium w Carogrodzie zebrani,⁹ o to się zastawili, i na niesłuszne jego potępienie przyzwolić niechcieli – i owszem za ich świadectwem, na swoję stolicę Jerozolimską przywrócony był – i ośm lat po wróceniu swym, Biskupstwo swoje świętobliwie sprawował – wiele pracej i nędze, na obronę kościelnej prawdy i owiec swoich wycierpiawszy – za to koronę onę wieczną odniósł. Pismem też swoim kościół święty ozdobił, z którego nieco tu się przeciw dzisiejszym kacerstwom położy, na upamiętanie dusz ludzkich – a chwałę zawżdy i ninie królującego Boga na wieki wiekom. Amen.

Nauka Cyrylla Jerozolimskiego
dzisiejszym heretyctwom przeciwna.

   W wielkiej powadze jest nauka i pisma tego tak starego, i przed dwunaścią set lat i dalej żyjącego Doktora – zwłaszcza u Greków, które oni Cyrylią zowią. W nichże najdziesz tę prawdę Bożą nauki powszechnej, którą Kościół święty Rzymski do tego czasu zachowywa.
   1. ¹⁰Wiarę Trójce ś. i jednoistność Syna z Ojcem po wszytkich swoich księgach rozsiał – a zwłaszcza Catechesi illuminatorum 16. – bo był wielki prześladownik Arianów, jakoś w jego żywocie czytał.
   2. ¹¹O pochodzeniu Ducha świętego i od Syna, jawnie świadczy mówiąc tak Catech. illumin. 17. – Jeden jest i tenże Duch ś. żywy i istotny, który zawżdy z Ojcem i z Synem jest. Nie iżby z ust Ojcowskich i Synowskich tak pochodził i tchniony był, jako się mowa na powietrzu rozchodzi, ale jest istotny, sam mówiąc i czyniąc, i sprawując, i poświęcając. Obacz, ty który z Greki ten błąd trzymasz, żeby Duch ś. od Syna nie pochodził, jako tak stary Cyryllus tę prawdę Katolicką zna, a iż jednym tchnieniem a nie dwiema, ani jako od dwu początku, Duch ś. pochodzi od Syna równie jako i od Ojca.
   3. ¹²O zarzekaniu się szatana, które przy Chrzcie Kościół czyni, tak mówi Catechesi prima Mistagogica: naprzód weszliście w przysionek chrzcielnice, i stojąc na zachód słyszeliście jako wam kazano, abyście podniózszy rękę, zarzekali się szatana, tak jako obecnemu mówiąc: zarzekam się ciebie szatanie – i wnetże drugą część zarzekania czynisz, mówiąc: i wszytkich uczynków twoich – i potym mówisz: i wszytkiej pychy twojej, i wszytkiej służby twojej.
   4. ¹³O chuchaniu także na czarta, i o wyklinaniu jego, i o pomazaniu oleju abo krzyżma przy Chrzcie tak mówi: Catech. Mistagogica secunda & tertia. Przystąpiwszy zwlekliście szaty, i byliście mazani olejem eksorcyzmowanym (to jest poświęconym, i nad którym szatańskie wyklinanie było) który olej znak jest tłustości Chrystusowej, która się nam użycza – a iż ostatki spraw diabelskich zjęte z nas są – bo chuchanie świętych i wzywanie imienia Boskiego jako nagoręcszy płomień pali czarty, i wypędza – i olej abo krzyżmo eksorcyzmowane na używanie imienia Boskiego taką moc ma – iż nie tylo gorające grzechów ostatki czyści, ale też i diabły odpądza. Baczże, cny czytelniku, iż to nie są wymysły Papieskie, takie około chrztu obrządki, których i kościoły wschodne i wszytkiego świata Katolikowie, tak starożytnie używali i używają.
   5. ¹⁴O prawdziwej obecności ciała Bożego w Sakramencie tak mówi: Catechesi quarta Mistagogica. Gdyż sam Chrystus to mówi o chlebie – to jest Ciało moje – a kto napotym śmie wątpić? A gdyż toż mówi i potwierdza: Ta jest krew moja – a kto śmie temu wiary uwlec, aby mówił – iż to nie jest Krew jego? ¹⁵Niegdy z wody uczynił wino, które na krew poszło, w Kanie Galilejskiej, samą tylo wolą swoją – a nie będziesz tego godny, abyśmy mu wierzyli, iż z wina krew przemienił? Bo jeśli na małżeńskie wesele wezwany, takie cudo dziwne uczynił – daleko więcej znać mamy, iż dał Ciało i Krew swoję synom oblubieńca. A tak z pewnością bierzmy Ciało i Krew Chrystusowę – pod osobą chleba, dajeć się Ciało, i pod osobą wina, Krew – abyś ty biorąc Ciało i Krew Chrystusowę, zstał się uczestnikiem jednego ciała i krwie jego. Tak Chrysta nosicielmi zostaniem, gdy jego ciało i krew w ciało nasze weźmiem – i tak się, jako święty Piotr mówi, zstaniemy uczestnicy natury jego Boskiej. Nie rozumiejże aby tam był chleb prosty, i wino proste, bo to jest Ciało i Krew Chrystusowa, wedle słów jego. Bo aczkolwiek smysł tobie ukazuje, żeby to był chleb i wino – ale wiara niech cię posila, abyś wedle smaku nie sądził – i owszem z wiary miej to sobie za rzecz napewniejszą, tak żebyś żadnego wątpienia nie miał, iżci się daje Ciało i Krew.
   6. ¹⁶O Mszy i ofierze naszej tak mówi Catech. Mistagogica quinta, iż jest ofiara, i służba bezkrewna i ofiarowanie ubłagające Pana Boga – i tam niektóre modlitwy i obrządki, których do tego czasu Kościół we Mszy używa, kładzie.
   7. ¹⁷Iż Msza za umarłe ofiaruje się z pożytkiem umarłych dusz, tak mówi, tamże: modlim się, powiada, we Mszy za wszytkie miedzy nami pomarłe – wierząc, iż to jest wielka duszom pomoc, za które ofiaruje się modlitwa świętej onej i straszliwej, która jest na ołtarzu, ofiary – co wam chcę takim przykładem pokazać. Bo wiem iż ich wiele mówi: co pomocno duszy w grzechach schodzącej, by ją dobrze przy ofierze wspominano? Gdyby król na kogo się rozgniewawszy z ziemie go wygnał – a powinowaci wywołanego, uczyniwszy jaki wieniec ofiarowaliby za onego wygnańca królowi – izaliby mu czego nie uprosili? Także my też za umarłe się modląc, chociaż my grzeszni, nie wieniec wijem – ale Chrystusa za nasze grzechy zabitego ofiarujem, abyśmy jego łaskę i sobie i onym zjednać mogli. Widzisz iż modlitwa za umarłe, i Msze za nie, i czyściec który zatym idzie, nie z wymysłów jest Papieskich.
   8. ¹⁸O Kościele Katolickim, tak mówi: Catech. Illumin. 18. Gdy, powiada, przyjdziesz do jakiego miasta, nie zgoła pytaj gdzie tu dom Pański (bo i niezbożni heretykowie Pańskiemi, acz pomazanymi schadzki swej domy zwać śmieją) a nie tylo pytaj gdzie jest kościół, ale gdzie jest Katolicki kościół – bo to jest własne imię tej świętej matki wszystkich nas, która jest oblubienicą Pana naszego Jezusa Chrystusa jedynego Syna Bożego.
   9. ¹⁹Piotra ś. zowie Książęciem Apostolskim, i nawyższym kościelnym kaznodzieją, i klucznikiem królestwa niebieskiego: Catech. illum. 11. & 6.
   10. ²⁰Iż Piotr ś. był w Rzymie pospołu z Pawłem świętym, a tam Symona Czarnoksiężnika z powietrza zrzucił – świadczy Catech. illumin. 6.
   11. ²¹Iż wiara bez uczynków nic nie waży, mówi: Catech. illumin. 15. w te słowa: Poczynaj robić i dobrze czynić, a trwaj w wierze, abyś nie był wyrzucon jako głupie panny olej kupujące. Nie dufaj temu iż sam kaganiec masz – ale strzeż aby w nim gorzało. Nie dufaj temu iż tylo wierzysz, ale wiarę gorącą zachowuj, aby świeca twoja gorzała przed ludźmi przez dobre uczynki.
   12. ²²O wolnej władzej i wolej naszej, tak mówi: Catech. illumin. 4. Wolną władzą i wolą ma dusza – może czart pobudzać, ale zniewolić wolej naszej nigdy nie może.
   13. ²³O czczeniu ciał i kości świętych, tak mówi: Catech. illumin. 18. Żeby nie tylo dusza świętych czczona była, a żeby się wierzyło, iż w umarłych ciałach jest niejaka moc i siła – umarły w grobie Elizeusza leżący, i umarłego się ciała Prorockiego dotykający, ożywiony jest. I tak umarłe ciało Proroka, czyniło dzielności duszne – samo umarłe było, a drugiemu umarłemu żywot dało. Czemu to? Dla tego żeby się cud on duszy nie przypisował, gdyby był Elizeusz zmartwychwstał – bo ciała święte mają niejaką moc i krom dusze, przeto iż tak długo przemieszkały w nich dusze sprawiedliwych.
   14. ²⁴O obraziech święty Damascenus przywodzi słowa tego to Cyrylla lib. 3. Apologetico pro veneratione Sanctarum imaginum, które on napisał Catechesi 12. illumin. Jeśli, powiada, drewniany obraz króla świeckiego czcimy, daleko więcej rozumny obraz Boży czcić się ma.
   15. ²⁵O chowaniu czystości cielesnej, tak mówi: Catech. illumin. 12. Wiedzmy o sławie czystości, że jest Anielski wieniec, i doskonałość nad ludzie – szanujmy ciała, które mają jasnąć jako słońce – a dla małej rozkoszy, takiego i tak wielkiego ciała nie mażmy, bo krótki grzech, ale długa zań i wieczna sromota – czysty żywot wiodący, są Aniołowie chodzący po ziemi – dziewice z dziewicą Marią cząstkę mieć będą. Annę też wdowę u Łukasza ś. mniszką zowie tenże Cyrillus Catech. illumin. 10.

1  XXIX. Martii. Marca.
2  Nicepho. lib. 9. cap. 14. Theodor. lib. 2. cap. 27.
3  Lib. 2. cap. 20. vel. 17.
4  Dn 9.
5  Mt 24.
6  Znamię krzyża ś. na szatach Żydowskich.
7  Nicepho. lib. 9. cap. 32.
8  Znak ś. krzyża na powietrzu.
9  Zozomenus lib. 4. cap. 25.
10  1. O Trójcy Ś.
11  2. O pochodzeniu Ducha ś. i od Syna.
12  3. O zarzekaniu się czarta na Chrzcie.
13  4. Chuchanie, krzyżmo abo ś. olej, zaklinanie czarta przy Chrzcie.
14  5. O prawdziwym ciele Bożym w Sakramencie.
15  Bacz co mówi po przemienieniu abo Transsubstancjacjej i o osobach widomych i o smaku chlebowym który zostaje.
16  6. Msza i ofiara ubłagania, naświętszy Sakrament ciała Bożego.
17  7. Msza za umarłe i Czyściec zatym.
18  8. Katolickie imię własne Bożemu kościołowi na różność od heretyków.
19  9. O Pietrze ś. iż jest Książęciem Apostolskim.
20  10. Piotr Ś. był w Rzymie.
21  11. Wiara nic nie jest bez uczynków.
22  12. Wolność wolej naszej.
23  13. O ciałach i kościach świętych.
24  14. O obraziech.
25  15. O chowaniu czystości.

Źródło:
Ks. Piotr Skarga, Żywoty Świętych Stárego y Nowego Zakonu, ná káʒ̇dy dzień przez cáły rok, Kraków 1605, pomocniczo: Kraków 1598
Transkrypcja typu „B”: Jakub Szukalski

⋘ + ⋙