Nietykalne

Przypatrz się księżycowi
jest w zasięgu wzroku
ale nie stawiasz na nim nogi

Ptaki latają po niebie
możesz śledzić ich lot
ale nie wzbijasz się do nieba

Człowiek z wysokich sfer
widzisz go z daleka
ale nie podajesz ręki

Wszystko to nietykalne
w odległych przestrzeniach
ale do spotkania w duszy

droga
to patrzenie
i towarzyszenie

nie zawsze
w bliskości ciał
a w łączności dusz

(136) Żywoty Świętych: Aleksander, Ewancjusz i Teodul

Żywot ś. Aleksandra Papieża,
Ewancjusa i Teodula kapłanów jego,
i innych – pisany od pisarzy męczeńskich z starodawna.
Żyli około roku Pańskiego, 117. Surius Tom. 3.¹

   Piąty po świętym Pietrze sprawował stolicę Rzymską Aleksander, wielkiej świątobliwości człowiek – acz laty młody, ale w cnotach siwy i stary. Dał mu był P. Bóg wielką przyjemność u ludzi, tak iż prawie wszytkę pierwszą radę Rzymską pozyskał Chrystusowi – ²a miedzy nimi zacnego barzo starostę Rzymskiego Hermesa – którego z żoną, siostrą i z synem ochrzcił, i przy nim niewolników jego, tysiąc dwieście i pięćdziesiąt – które wszytki wolnością Hermes darował, niemałe im upominki dając. O czym dowiedziawszy się Cesarz Adrianus, z Seleucjej posłał Aureliana do Rzymu, aby wszytki Chrześcijany pomordował – i przetoż sam tegoż roku skarany od Boga umarł. Przyjachawszy pojmał starostę i Papieża. O czym gdy się lud pogański dowiedział, wołał na Aureliana: spal Aleksandra żywo – a Hermes ognia godzien, iż tak wiele ludzi od służby bogów naszych odwiódł. Dał obu do więzienia w dom Kwiryna Wojskiego – który posadził nisko w wieży Aleksandra, a Hermesa miał na wierzchu, z którym rozmawiając o wierze Chrystusowej, gdy się Kwirynus pytał: coby to za nauka dla której starostwo tracił, i takie więzienie podejmował – odsyłał go do Aleksandra po naukę, jako do kapłana Bożego i ojca swego. A Kwirynus rzekł: jeśli chcesz abych na twej nauce przestał, i w Boga twego uwierzył, niechaj ciebie u Aleksandra o wieczornej godzinie najdę, abo Aleksandra tu u ciebie – a ja zamków i powrozów i łańcuchów w trójnasób obiema przyczynię. ³Dobrze, odpowiedział Hermes, i wskazał to do Aleksandra Papieża – a Papież to usłyszawszy, potym gdy go barzo spętano i twardo zamkniono, i strażą opatrzono, modlił się mówiąc: Panie Jezu Chryste, któryś mię na stolicy Piotra twego posadzić raczył – uczyń to, aby Anioł twój z męczeństwa mię nie wyzwalając, które ja za twe imię podjąć chcę, dziś wieczór do Hermesa mię doprowadził, i tu zaś przyprowadził tajemnie i skoro noc zaszła, przyszło do niego pacholę z pochodnią, i rzekł mu: pódź za mną. ⁴A ś. Aleksander powiedział: żywie Pan mój Jezus Chrystus, jeśli na kolana nie padniesz, a modlitwy ze mną Panu Jezusowi czynić nie będziesz, nie pójdę za tobą – a pacholę, które się pięćletnie być zdało, poklęknęło, i o puł godziny się z nim modląc pacierz wstawszy zmówiło. I wziąwszy za rękę Aleksandra, wiodło go do okna zamknionego, które jako drzwi otworzył, i przywiódł go do Hermesa.
   Kwirynus przyszedł i nałasł je pospołu, i zdumiały długo gdy k sobie przyszedł, rzecze: pozyszczcie duszę moję Chrystusowi – ale tak: mam dorosłą córkę, której na urodzie nie schodzi, jedno w szyi ma wrzód i gardziel szpetny – zleczcie ją, a ja dawszy jej majętność, z wami wyznam Chrystusa. Rzecze mu Papież: przydź z nią do mnie do więzienia – bo tam mię wnetże Anioł doprowadzi skądem wyszedł – i tam będę nim ty z córką przyjdziesz. A wychodząc Kwirynus, gdy nie chciał zamykać onej ciemnice, w której przy Hermesie rozmawiali, oni mu zamknąć kazali. Co gdy uczynił, Anioł przyszedł w osobie onegoż pacholęcia, także z pochodnią, i wprowadził go na pierwsze miejsce. A po godzinie szedł Kwirynus z córką swoją do więzienia gdzie był posadzon ś. Aleksander – i nalasł straż czującą i wszytkie zamki całe i zawarte, a otworzywszy ujźrzał wewnątrz świętego Papieża – i padszy do nóg jego, mówił: módl się za mię do Boga swego, aby się gniew jego na mię nie obalił.
   A papież go ciesząc, spytał: wiele tu masz więźniów? odpowie: około dwudziestu – i rzecze: proszę cię, nie maszli tu którego o Chrystusa związanego? i wyszedszy, pytał Kwirynus, i nalasł Ewencjusa i Teodula kapłany – którzy byli z wschodnych stron do Rzymu przyszli – i kazał je Aleksander do siebie przywieść, a tymczasem, powiada, weźmi tę obroż żelazną z szyje mojej, a włóż na szyję córki twej – a on padszy do nóg jego, rzekł: włóż ją ty świętymi rękami swymi. I kazał mu iść po one więźnie kapłany – a skoro wyszedł, przyszedł on Anioł także z pochodnią, i rzekł córce Kwirynowej Balbinie: zdrowa bądź, a trwaj w dziewictwie – a ja się postaram, iż oglądasz oblubieńca twego, który z miłości ku tobie krew swoję za cię przelał. A to mówiąc zniknął, a w tym zdrową została – a skoro przyszedł Kwirynus z Ewencjusem i Teodulem, a ujźrzał córkę zdrową, zawołał: wynidź z więzienia Panie mój Aleksandrze, boć się boję aby mię ogień z nieba o krzywdę twoję nie spalił. Rzekł Aleksander: jeśli mi łaskę uczynić chcesz, upomni wszytkich tych więźniów, aby się pochrzcili, a zostali Chrześcijany – a on powiedział: Wy Chrześcijanie święci i niewinni jesteście – ale ci, jedni są rozbójnicy, drudzy cudzołożnicy, drudzy czarownicy, i innego złoczyństwa pełni.
   ⁵A Aleksander rzekł: dla tych Jezus Chrystus grzesznych z nieba zstąpił, i z dziewice się narodził, wszystkich do odpuszczenia grzechów wzywając: przywiedźże wszytkich do mnie. I szedszy Kwirynus mówił do nich: kto chce zostać Chrześcijaninem – skoro się ochrzci, puszczam go wolno, niech idzie gdzie chce. ⁶I przyszli do Aleksandra, a usta jego Bóg otworzył, i tak mówił: Synaczkowie, słuchajcie mię a wierzcie – Bóg który uczynił niebo i ziemię, i morze, i wszytko co na nich jest – który błyskania, gromy i strzelby górne puszcza, zabija, ożywia – któremu służy Słońce, Miesiąc, i gwiazdy, chmurne i jasne powietrze, i dżdże – ten Bóg Syna swego posłał z wysokości nieba, aby się z dziewice narodził, ten który początku rodzenia nie ma. Ten do wiary swej wzywał wszytki ludzie – ale gdy byli twardzi i trudni ku wierzeniu, cudami je swemi wzruszył, i na godach z wody wina naczynił – tajemne myśli ludzkie powiadał – ślepym wzrok, niemym mowę, chromym chód dawał – diabły wymiatał, i wszytki choroby leczył, i umarłe k żywotu wracał – wiatrom roskazował, a suchą nogą po morzu chodził. A gdy to ludzie widząc, weń wierzyli – Żydowie i Farużowie, z zazdrości go ukrzyżowali – a on mogąc śmierci ujść, nie chciał od niej wolen być, aby przez nię przyczyńcę śmierci naszej, czarta, pojmał. Umarwszy, wstał z martwych dnia trzeciego, i w oczach wielu świadków w niebo wstąpił, dając moc uczniom swoim, aby takież cuda czynili – a dnia ostatniego przyjdzie sądzić, złym za złe, a dobrym za dobre płacąc. Wy tedy jeśli temu wierzycie, spiszcie imiona swe, abyście Chrześcijany być mogli. A gdy wszyscy zawołali iż temu wierzą – roskazał Ewencjusowi i Teodulowi kapłanom, aby kładli na nie ręce, a nauczyli ich wiary. Potym Kwirynus z Balbiną córką ochrzczony jest, i więźniowie oni wszyscy – ⁷które Kwirynus białymi szaty nowymi przyodział, i otworzył ciemnice jako kościół, i mówił: idźcie sobie wolni gdzie chcecie – a oni rzekli: nie pójdziem, bo jeślichmy za złoczyństwa nasze cierpieć i tracić zdrowie mieli – daleko ochotniej teraz umrzeć chcemy, dla Pana naszego Jezusa. ⁸O jako ci uczuli moc chrztu świętego, i jako im tak prędko Chrystus osłodział, iż dla niego żywot położyć chcieli.
   A pisarz Aureliana starosty na to patrząc, wszytko mu powiedział. ⁹I przyzwał Kwirynusa starosta, i mówił mu: jam ciebie jako syna miłował, a ty zwiedziony od Aleksandra, tak się ze mnie śmiejesz? A on rzekł: zostałem Chrześcijaninem – każeszli mię palić, męczyć, i zabić, gotów jestem – starałem się też o wszytkie więźnie, aby z nich byli Chrześcijanie – i gdy to uczynili, wolnem im dał wyszcie z ciemnice – ale wyniść nie chcieli, mówiąc: jeśliśmy za złości nasze umrzeć mieli, izali nie lepiej żywot ten dla Chrystusa, który dla nas umarł na krzyżu, położyć? Także i Aleksander ś. i Hermes zacni wyniść nie chcieli – ono je masz do męczeństwa i śmierci za Boga, w którego uwierzyli, tak jako głodne do obiadu gotowe – czyńże co chcesz. ¹⁰Rozgniewany Aurelianus kazał mu język urznąć, i potym nogi i ręce obciąć – na koniec głowę odciętą, z ciałem psom wyrzucić. Ale wnet Chrześcijanie członki jego zebrali, i ze czcią pochowali. A córka jego Balbina w panieństwie zostając, często obroż onę Aleksandra ś. którą był związany, którą była zleczona, całowała – aż jej rzekł Papież: ¹¹szukaj córko łańcucha, w którym Pan mój Piotr Apostoł święty związany był, a ten raczej całuj – ¹²o którym gdy się Balbina dopytała, i jego dostała – z bojaźnią go wielką do ust swych i oczu przykładając, chwaliła za taki skarb P. Boga, i z siostrą świętego Hermesa Teodorą.
   A wróciwszy się do więzienia, słowa Bożego z ust Papieskich słuchała. Gdy tedy wszytkie wierne Chrześcijany Aurelianus potopić kazał – przyzwał na koniec Aleksandra Papieża, i mówił mu: masz mi wszytkie tajemnice wiary waszej wypowiedzieć abych wiedział czemu się tak na śmierć, za jakiegoś swego Chrystusa kwapicie, a użyć się i zwyciężyć nie dacie. Rzekł Aleksander: To o co pytasz, święte jest – miotać go psom zakazał Chrystus. Rzecze Aurelianus: a więcem ja pies? ¹³Odpowie Aleksander: lepiej ci było psem być, boś teraz gorszy niżli pies, bo pies prze złoczyństwa swe na wieczny ogień nie pójdzie, ale zdechszy ginie – lecz człowiek na obraz Boży stworzony, gdy się od obrazu Bożego oddala, wiecznie piekłem karan będzie. ¹⁴Jakobyś i sam tego karał, który by obraz twój splugawił – ta jednak różność jest, iż ty docześny będąc, docześnie skarać możesz – a Bóg wieczny, wiecznie bez końca na grzeszne męki wyciąga. Odpowie Aurelianus: Jeśli mi nie powiesz o com cię spytał, macać cię rękami roskażę. Powie Papież: czemu tak upornie tego się domagasz okrutny Aurelianie, nie wiesz iż się ja nikogoż nad króla mego, który jest w niebie, nie boję? ¹⁵Mylisz się też, abyś miał naukę Chrześcijańską wypytaniem i badaniem, a nie wierzeniem zrozumieć. Tedy Papieża świętego na katowni rościągnąć kazał, i drapać go kopytami żelaznemi, i palić pochodniami – a gdy w mękach cicho trwał a milczał – spytał go Aurelianus: czemu milczysz? Odpowiedział: bo Chrześcijanin gdy się modli, z Bogiem rozmawia. Rzecze Aurelianus: Powiedz mi to o co cię pytam, a męczyć cię przestaną. Odpowie Papież: Głupcze nie widzisz, iż się z ciebie śmieję – a o twoje się okrucieństwo nie frasuję. Rzecze Aurelianus: pomni na młodość twoję, iż jeszcze trzydzieści lat nie masz, a zmiłuj się sam nad sobą. Odpowie: Nie trać ty dusze twej a zmiłuj się nad nią.
   ¹⁶A gdy tak wisiał Aleksander, żona Aurelianowa Seweryna wierna Chrystusowa, wskazała do męża: Daj pokój świętemu Aleksandrowi, a radź o sobie – bo źle zginiesz, i mnie wdową zostawisz. Odpowie Aurelianus: Powinny jest żony mojej Aleksander, przeto się oń stara. I kazał go zjąć z katowniej, a przyzwał Ewencjusa i Teodula. I spytał Aleksandra coby zacz byli? Odpowiedział: obadwa są święci, obadwa są kapłani. ¹⁷I spytał Ewencjusa sędzia: jakoś został Chrześcijaninem? a on rzekł: przed siedmdziesiąt laty gdym był w jedennastym roku, ochrzczonym jest – a dwudziestego zostałem kapłanem – teraz lat mam ośmdziesiąt i jedno, a dwie lecie już w ciemnicy dla Chrystusa siedzę, i kocham się z tego więzienia. Rzecze sędzia: Zaprzy się tego Chrystusa, uczynię cię bogatym i Hrabią. A on rzekł: głupi człowiecze, mniemałem byś co rozumu miał – żałuj oto za złości twe, a wierz w Pana Jezusa, żebyś miłosierdzie otrzymał. Tedy Aurelianus Teodula stawić, a tego odwieść kazał, i rzekł mu: czemu mem roskazaniem gardzisz? Odpowie Teodulus: Gardzę tym okrutniku, iż krew świętych rozlewasz, i tegoś niewinnego Aleksandra zmęczył. ¹⁸Zatym Aurelianus roskazał piec gorąco z wielkim ogniem upalić, i związawszy Aleksandra Papieża z Ewencjusem tyłem do siebie, wrzucić w wielki ogień kazał – a Teodula, aby na nie patrzył, przed piecem postawił – myśląc, iż się przelęknie, a na bałwochwalską służbę przyzwoli. Lecz w ogniu będąc Aleksander, zawołał: Teodule wnidź rychło do nas – jest miedzy nami czwarty, jako miedzy pacholęty Hebrajskimi w Babiloniej. ¹⁹I wskoczył w ogień wnetże Teodulus śpiewając: ogniemeś nas przeczyścił, a nie nalazła się złość w nas. Gdy to powiedziano Aurelianowi – z wielkiego gniewu dobrze nie szalał – ²⁰i wywlókszy Ewencjusa i Teodula, ściąć, a Aleksandra po wszytkim ciele kłóć drobno, i długo zmorzonego, zabić roskazał. Gdy pomarli, radował się z onego zwycięstwa – a śmiejąc się z umarłych, usłyszał głos do siebie: Aurelianie, tym z których się śmiejesz, niebo jest otworzone, a tobie piekło zgotowane – i słysząc to, drżeć począł – i rzekł żenie swej Sewerynie: przyszedł do mnie jakiś młodzieniec z żelaznym kijem ognistym, i miecąc gi do nóg moich, rzekł: masz to na coś robił – i od tego czasu drżę, a febra mię kołace, a nie wiem co czynić, módl się za mną pani moja Seweryno do Boga twego, aby mi odpuścił. A Seweryna rzecze: pójdę pogrzebię memi rękoma te święte, aby też to na mię nie przyszło – i tak uczyniła. Na roli swej pogrzebła pospołu Aleksandra z Ewencjusem, a Teodula osobno – a wróciwszy się do męża, nalazła go już blisko śmierci, a on sam na się narzeka. ²¹I mówiła mu: nie chciałeś mię słuchać – oto już źle zginiesz. A on kąsając swój język umarł. A Seweryna oblokła się w włosiennicę, i tak długo przy grobie świętego Aleksandra Papieża leżała, aż z wschodnych stron przyszedł święty Sykstus Papież, ²²u którego uprosiła aby co dzień na onym miejscu na cześć świętym męczennikom służba Boża sprawowana była. I ma miejsce ono własnego kapłana – na cześć twórcy wszytkiego, który świętych koronuje – jemu chwała na wieki, Ojcu, Synu, i Duchu świętemu. Amen.

1  V. Maii. Maja. Mart. R. 3. Maii. Trzeciego dnia Maja, w Rzymskim się Brewiarzu kładą.
2  O tym Hermesie patrzaj niżej w Miesiącu Sierpniu.
3  Patrz na wielkie cudo.
4  Ostrożność dla czartowskiej pokusy.
5  Chrystus dla złoczyńców umarł, aby pokutowali.
6  Rzecz Papieska do złoczyńców więźniów.
7  Więźniowie okrzczeni.
8  Patrz na nabożeństwo złoczyńców pochrzczonych.
9  Kwirynusa wyznanie.
10  Męczeństwo i śmierć.
11  Łańcuch Piotra ś.
12  Patrz jako nabożeństwo stare około tych rzeczy które się ciał świętych dotykały, i jaka moc ich.
13  Wolny język ś. Papieża.
14  Obrazu kto nie czci, Pana nie czci.
15  Nauka Chrześcijańska, czym się daje rozumieć.
16  Seweryna żona starosty wierna.
17  Ewancjusów żywot.
18  W ogień, tyłem do siebie związani, wrzuceni są, Aleksander i Ewencjus.
19  W ogniu trzej niespaleni na wzór trojga dziatek – Dn 3.
20  Męczeństwo Aleksandra Papieża.
21  Śmierć okrutna Aureliana.
22  Msza jako stara.

Źródło:
Ks. Piotr Skarga, Żywoty Świętych Stárego y Nowego Zakonu, ná káʒ̇dy dzień przez cáły rok, Kraków 1605, pomocniczo: Kraków 1598
Transkrypcja typu „B”: Jakub Szukalski

Por. Spis świętych.

⋘ + ⋙

Dawność wiary w zamieszkiwanie Trójcy

Wprowadzenie

   Niedawno pojawił się pogląd, że jest w ludziach jakaś „nowa obecność” Trójcy Świętej i że ta obecność jest zjawiskiem współczesnym, które uskuteczniło się w późnym XIX wieku. Według tego poglądu, aż do XIX wieku nie ma wśród chrześcijan wzmianki o zamieszkiwaniu Trójcy.
   Obecna praca ma na celu wykazać, że stanowisko takie nie jest prawdziwe i że wiara w zamieszkiwanie Trójcy Świętej w człowieku była już obecna w Kościele katolickim od samego początku. Nie jest celem tej pracy kogoś potępić, a jedynie ukazać prawdę w tej sprawie, aby powstrzymać rozprzestrzenianie się tego drobnego, historycznego błędu.

O wyrażeniu „nowa obecność”

   Przede wszystkim nie możemy mówić o „nowej obecności” Boga, ponieważ On Sam jest niezmienny w Swojej istocie. Możemy jednak mówić o pewnej „nowej obecności” Jezusa, kiedy był On Człowiekiem na ziemi i zmartwychwstał. Jakkolwiek tego samego określenia nie można odnieść do wszystkich Osób Trójcy Świętej inaczej jak przez alegorię. W ten sposób właściwym byłoby raczej mówić o „nowym działaniu” Boga lub „nowym działaniu” Trójcy Świętej. Wydaje się zatem, że owo określenie „nowa obecność” może być przyjęte jedynie alegorycznie.

Ślady nauki o zamieszkiwaniu Trójcy Świętej w Piśmie Świętym

   Co do samej prawdy o zamieszkiwaniu Trójcy w człowieku, to została ona wyrażona już na samym początku przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, kiedy powiedział: „Jeśli Mnie kto miłuje, będzie zachowywał moją naukę, a Ojciec mój umiłuje go i przyjdziemy do niego, i mieszkanie u niego uczynimy” (J 14,23). A ponieważ Ojciec i Syn są zawsze z Duchem Świętym, pewnym jest, że uczynią Oni mieszkanie razem z Duchem Świętym, tak jak o zamieszkiwaniu Boga świadczy tymi słowy w swoim liście Jan: „Przykazanie zaś Jego jest takie, abyśmy wierzyli w imię Jego Syna, Jezusa Chrystusa, i miłowali się wzajemnie tak, jak nam nakazał. Kto wypełnia Jego przykazania, trwa w Bogu, a Bóg w nim; a to, że trwa On w nas, poznajemy po Duchu, którego nam dał” (1 J 3,23-24). Duch więc jest już obecny razem z Ojcem i Synem w nas, którzy wierzymy w imię Jezusa Chrystusa i miłujemy się wzajemnie.
   Współistotność Ojca, Syna i Ducha Świętego jest od samego początku wiarą Kościoła katolickiego, mimo że była ona wyrażona urzędowo na Soborze Konstantynopolitańskim w roku 381.¹ Sobór ten nie sformułował jakichś nowych praw czy wierzeń, ale sformułował nowymi słowami te prawdy, które Kościół Święty wyznawał od samego początku. Kiedy więc wierzący tamtych czasów wyznają współistotność Trzech Osób Boskich i biorą do serca słowa Jezusa o uczynieniu mieszkania w człowieku, który kocha Jezusa i słucha Jego słowa (J 14,23), wierzą równocześnie, że to właśnie Ojciec, Syn i Duch Święty czynią mieszkanie w wierzącym.
   Nasz Pan Jezus mówi także: „Jeszcze chwila, a świat nie będzie już Mnie widział. Ale wy Mnie widzicie; ponieważ Ja żyję i wy żyć będziecie. W owym dniu poznacie, że Ja jestem w Ojcu moim, a wy we Mnie i Ja w was” (J 14,19-20). Przyjrzyj się: mówi o Swoim zmartwychwstaniu i o Swoim tajemniczym zamieszkiwaniu w sercach wierzących. Będzie żył w Swoich uczniach, a oni będą żyli w Nim, ale On jest w Ojcu, a więc jeśli uczniowie będą żyli w Nim, to będą żyli także w Ojcu. I ponownie pewnym jest, że Ojciec i Syn zawsze są razem z Duchem Świętym. Kiedy więc Jezus mówi „poznacie, że Ja jestem… w was”, daje Swym uczniom tę wiarę, że będzie w nich razem z Ojcem i Duchem Świętym.
   Święty Paweł pisze o zamieszkiwaniu Ducha Świętego, który jest nazwany Duchem Bożym (Rz 8,9.11; 1 Kor 6,19), ale oprócz tego pisze także o zamieszkiwaniu Jezusa Chrystusa (Ga 2,20; Rz 8,10). Należy zauważyć, że prawowierni chrześcijanie nie wierzyli nigdy, żeby Ojciec był oddzielny od Jezusa i Ducha Świętego. Kiedy więc Święty Paweł pisze o zamieszkiwaniu Ducha Świętego i zamieszkiwaniu Jezusa Chrystusa, przynosi także pojęcie zamieszkiwania Ojca. „Kto zaś uznaje Syna, ten ma i Ojca” (1 J 2,23), i podobnie jest z tym, kto uznaje Ducha Świętego.
   Ponadto, kiedy Paweł mówi o chrześcijanach, że są oni świątynią Boga (1 Kor 3,16), oznacza to w zamyśle, że są świątynią całej Trójcy. „Bo my jesteśmy świątynią Boga żywego – według tego, co mówi Bóg: Zamieszkam z nimi i będę chodził wśród nich, i będę ich Bogiem, a oni będą moim ludem” (2 Kor 6,16).² I należałoby wiedzieć, że „kiedy mówimy o Trzech Osobach – Ojcu, Synu i Duchu Świętym, wyznajemy, że są One jednym Bogiem, jedną Boską substancją. I odwrotnie, kiedy mówimy o jednym Bogu, jednej Boskiej substancji, wyznajemy, że On sam, jeden Bóg, jedna Boska substancja, jest Trzema Osobami”.³ Kiedy więc Paweł pisze, że „my jesteśmy świątynią Boga żywego”, to jest to wyrażeniem prawdy, że żyją w nas wszystkie Trzy Osoby Boga.

Nauka o zamieszkiwaniu Trójcy według pism ojców Kościoła

   Poza świadectwami Ewangelii i św. Pawła możemy zauważyć, że prawda o zamieszkiwaniu Trójcy Świętej była wyznawana przez ojców Kościoła i w tym celu zerknijmy na krótki temat „Indwelling of Trinity” („Zamieszkiwanie Trójcy”) w A Patristic Greek Lexicon (Grecki leksykon patrystyczny) wydany przez Lampe’go (Oxford 1961, s. 1406). Najpierw zostanie podany cytat, a poniżej tłumaczenie z języka greckiego zdań przytoczonych przez leksykon:

τριάς, ἡ,
II. group of three, triad;
B. Trin.;
7. ref. spiritual life of Christians;
   c. indwelling of Trin. κατοικητήριον [sc. the soul] τῆς ὁμοουσίου τ. Alex.Sal.Barn.proem.7(438E); ὁ...τοῦ...πατρὸς...λόγος ἑκάστῃ μυστικῶς ἐνυπάρχει τῶν οἰκείων ἐντολῶν· ὁ δὲ πατὴρ ὅλος ἐστὶν ἀχώριστος ἐν...τῷ...λόγῳ· ὁ τοίνυν δεχόμενος ἐντολὴν...τὸν ἐν αὐτῇ δέχεται λόγον. ὁ δὲ τὸν λόγον...δεξάμενος δι' αὐτοῦ τὸν ἐν αὐτῷ...ὄντα συνεδέξατο πατέρα καὶ τὸ ἐν αὐτῷ...πνεῦμα ἅγιον...ὁ γοῦν ἐντολὴν δεξάμενος καὶ ποιήσας αὐτὴν λαβὼν ἔχει μυστικῶς τὴν ἁγίαν τ. Max.cap.theol.2.71(M.90.1157A); μακάριος ὄντως ἐστὶ τῆς ἀληθοῦς...τυχὼν οὐ μόνον ἑνώσεως τῆς πρὸς τὴν ἁγίαν τ., ἀλλὰ καὶ ἑνότητος τῆς ἐν τῇ ἁγίᾳ τ. νοουμένης, ὡς ἁπλοῦς καὶ...μονοειδὴς κατὰ τὴν δύναμιν πρὸς τὴν ἁπλὴν...κατὰ τὴν οὐσίαν γεγενημένος id.ambig.(M.91.1196B); cf. ὑπὲρ τὴν ὑλικὴν δυάδα γενέσθαι διὰ τὴν ἐν τῇ τ. νοουμένην ἑνότητα Gr.Naz.or.21.2(M.35.1084B); πάσης τῆς αἰσθητικῆς οὐσίας πρὸς τὴν αἰσθητὴν ἀποθεμένους φυσικὴν οἰκειότητα, τῆς δὲ θείας μόνης γνησίως ἐπιλαβομένους ἐφέσεως διὰ τὴν...νοουμένην ἐν τῇ τ. ἑνότητα Max.ambig.(1193D); ib.(1196A);

Tłumaczenia:

   „Mieszkanie [czyli dusza] współistotnej Trójcy”⁴ – Aleksander z Salaminy zwany też Aleksandrem z Cypru (527–565 r.), Laudatio in apostolum Barnabam, 7, in: Acta Sanctorum – Junii – Tomus secundus, Antwerpia 1688, s. 438E;⁵

   [Poniższy cytat podany będzie w całości, nie w skrócie jak w leksykonie Lampe’go:]
   „Ten, który jest od Boga i Ojca, Bóg Słowo, zamieszkuje już tajemniczo w każdym przykazaniu. Ten zaś Bóg i Ojciec, cały jest naturalnie niepodzielny w całym zamieszkującym Słowie. Dlatego ten, kto przyjmuje Boskie przykazanie i je wykonuje, Boże w nim przyjmuje Słowo. Ten zaś, kto przyjął Słowo przez przykazania, współprzyjął przez to Ojca, który jest w Nim naturalnie, i współprzyjął Ducha, który jest w Nim naturalnie. Bo «Zaprawdę» – rzekł – «powiadam wam: Kto przyjmuje tego, którego Ja poślę, Mnie przyjmuje. A kto Mnie przyjmuje, przyjmuje Tego, który Mnie posłał».⁶ Tak więc ten, kto przyjął przykazanie i je wykonał, biorąc, posiada tajemniczo Trójcę Świętą”.⁷ – Maksym Wyznawca (580–662 r.), Capitum theologicorum et oeconomicorum duae centuriae, 2, 71, w: Patrologia Graeca, t. 90, wyd. Migne, Paris 1865, k. 1157A;

   [Tutaj podobnie cytat będzie w całości:]
   „Jest także prawdziwie błogosławionym, osiągając nie tylko zjednoczenie z Trójcą Świętą, ale i „jedność w postrzeganej Trójcy Świętej”, jako że stawszy się prostym i niepodzielnym i jednolitym według mocy ku Tej, która według istoty jest prosta i niepodzielnością, naśladuje także według umiejętności cnót Tę, która w najwyższym stopniu sama posiada dobroć, zaś dzięki Bożej łasce, z którą stał się jednym, odstawia właściwości mocy rozdzielone przez naturę”.⁸ – Maksym Wyznawca (580–662 r.), Ambiguorum liber, in: Patrologia Graeca, t. 91, wyd. Migne, Paris 1865, k. 1196B;

   Powyższe wyjaśnienie dotyczyło zdania: „Szczęśliwy on, gdyż nie tylko już się wzniósł ponad naszą rzeczywistość, lecz i dostąpił niebiańskiego przebóstwienia, jakiego nam udziela prawe filozofowanie oraz przezwyciężenie materialnej dwoistości, przez rozwiązanie jedności w Trójcy Świętej”⁹ – Grzegorz z Nazjanzu (329–390 r.), Orationes 21, 2, w: Patrologia Graeca, t. 35, wyd. Migne, Paris 1857, k. 1084C;

   „Odstawiwszy naturalny związek całego odczuwalnego przedmiotu z odczuwającym, zabrali się szczerze jedynie za to, co Boskie, odwołując się do «postrzegania jedności w Trójcy»”.¹⁰ – Maksym Wyznawca, Ambiguorum liber, w: Patrologia Graeca, t. 91, wyd. Migne, Paris 1865, k. 1193D, i podobnie k. 1196A;

   Teraz jako dodatek do tych przykładów z A Patristic Greek Lexicon, możemy zerknąć na kilka wybranych wypowiedzi ojców Kościoła (o zamieszkiwaniu Boga i zamieszkiwaniu Trójcy):

   „Posłuchajcie: kiedyśmy otrzymali odpuszczenie grzechów i złożyliśmy naszą nadzieję w Imieniu, staliśmy się wówczas nowymi ludźmi, stworzonymi na nowo od początku. Dlatego też Bóg mieszka prawdziwie w nas, w domu [serca] naszego” (List Barnaby, w: Ojcowie apostolscy, Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy, t. 45, tłum. A. Świderkówna, Warszawa 1990, s. 131).

   „Słowo Boże, które zamieszkało w człowieku i stało się Synem Człowieczym, aby przystosować człowieka do postrzegania Boga i przystosować Boga do zamieszkiwania w człowieku, według upodobania Ojca” (Ireneusz z Lyonu, Przeciw herezjom, 3, 20, 2, tłum. J. Szukalski z języka łacińskiego za wydaniem Patrologia Graeca, t. 7, wyd. Migne, Paris 1857, k. 944A).

   „Z tymi zaś, którzy czynią dobrze, mieszka Bóg” (Ireneusz z Lyonu, Przeciw herezjom, 4, 30, 3, tłum. J. Szukalski z języka łacińskiego za wydaniem Patrologia Graeca, t. 7, wyd. Migne, Paris 1857, k. 1067B).

   „W nas jest Bóg, z Chrystusem; z Duchem Chrystusa, Duchem Bożym. Syna i Ojca jedna natura. (…) Mieszka więc w nas Chrystus, a w zamieszkującym Chrystusie mieszka Bóg. I zarazem mieszka w nas Duch Chrystusa; w zamieszkującym jednak w nas Duchu Chrystusa nie inny jednak mieszka duch, jak Duch Boży. Jeśli ktoś przez Ducha Świętego rozumie, że jest w nas Chrystus, ten rozpoznał zarazem, że jaki jest Duch Boży, taki też Duch Chrystusa. A ponieważ przez naturę rzeczy mieszka w nas sama natura; będzie się wierzyć, że natura Syna nieróżna jest od Ojca, z Duchem Świętym, który jest i Duchem Chrystusa, i Duchem Bożym – okazuje się, że rzecz jest jednej natury. Pytam teraz zatem, jakim sposobem nie z natury są jedno? Od Ojca pochodzi Duch Prawdy – od Syna posyłany i od Syna bierze. Ale wszystko, co ma Ojciec, jest Syna – i z tego względu Ten, który od Niego bierze, jest Duchem Bożym, ale jest również tak samo Duchem Chrystusa. Rzecz natury jest Syna (uzupełnij Ducha),¹¹ ale tym samym rzecz jest również natury Ojca. Jest Duchem wzbudzającym Chrystusa z martwych, ale tak samo jest Duchem Chrystusa wzbudzonego z martwych. Oby tym samym nie było tak, żeby u kogoś różniła się natura Chrystusa i Boga, jeśli może być wykazane, że Duch, który jest Boży, miałby nie być Chrystusowym” (Hilary z Poitiers, O Trójcy, 8, 26, tłum. J. Szukalski z języka łacińskiego za wyd. Patrologia Latina, t. 10, Paris 1845, k. 255).

   „Bo Życiem jest z natury Jednorodzony: „w Nim bowiem żyjemy” i „poruszamy się i jesteśmy” [Dz 17,28]. A zamieszkuje nas wszakże przez wiarę i mieszka przez Ducha Świętego. I zaświadczy ewangelista Jan w swoich Listach, mówiąc: „Poznajemy, że On jest w nas, bo udzielił nam ze swego Ducha” [1 J 4,13]. Chrystus więc ożywi tych, którzy w Niego wierzą, jako Ten, który sam jest z natury Życiem i który zresztą w nich mieszka. A że przez wiarę przebywa w nas Syn, dopełni Paweł, mówiąc: „Dlatego zginam kolana moje przed Ojcem, od którego bierze nazwę wszelki ród na niebie i na ziemi, aby według bogactwa swej chwały sprawił w was przez Ducha swego, by potężnie się wzmocnił [zwykle dodane wewnętrzny człowiek].¹² Niech Chrystus zamieszka przez wiarę w waszych sercach” [Ef 3,14-17]. Skoro zatem przez wiarę dostaję się do nas z natury Życie, to jakże miałby nie być prawdziwy Ten, który mówi: „Kto wierzy w Syna, ma życie wieczne” [J 3,36], sam mianowicie Syn, a nie ktoś inny niż On postrzegany jako Życie?” (Cyryl z Aleksandrii, Wyjaśnienie Ewangelii wg św. Jana, t. 1: 2, 4, odnośnie do J 3,36, tłum. J. Szukalski z języka greckiego za wyd. Patrologia Graeca, t. 73, Paris 1859, k. 285).

Słowa końcowe

   Na koniec słowa Boże wypowiedziane przez proroka Ezechiela i kilka uwag z Prawdziwego życia w Bogu:¹³

   „Ducha mojego chcę tchnąć w was” (Ez 36,27). Zobacz, że Jego Duch jest Duchem Świętym i jest On Jednym Bogiem, zatem gdziekolwiek mieszka Duch, tam mieszka Trójca Święta.

   „Udzielę wam mego ducha, byście ożyli” (Ez 37,14).

   „nie daję wam żadnej nowej nauki, Ja tylko przypominam wam o Prawdzie i prowadzę z powrotem do pełnej Prawdy tych, którzy pobłądzili;” (PżwB, 20.12.1988)

   „nie oczekujcie żadnego nowego objawienia; Jego Wezwania są tylko przypomnieniem Boskiej Prawdy, przypomnieniem, jak żyć święcie, przypomnieniem, że Bóg jest Miłością;” (PżwB, 3.03.1989)

   „nie objawiam niczego nowego;” (PżwB, 10.01.1990)

   „Moje Znaki nie są wam dane, aby wzbudzić na tej ziemi sensację;” (PżwB, 03.1989)

   „to Orędzie nie jest dane aby spowodować sensację, ale aby uświadomić im pilność, powagę i znaczenie Mojego Wezwania; pilność ich nawrócenia; powagę stanu ich duszy; znaczenie zmiany ich życia i życia w świętości; znaczenie Moich Orędzi, które są pokarmem duchowym, odżywczym suplementem dla ich duchowości, leczniczą maścią na ich rany zadane w tej ciemności przez złego;” (PżwB, 18.05.1991)

Napisał i zebrał Jakub Szukalski

Przypisy:
1  Co do współistotności Ducha Świętego z Ojcem i Synem, zostało to wyrażone urzędowo na Soborze Konstantynopolitańskim II w roku 553.
2  Por. Kpł 26,11-12 („Umieszczę wśród was mój przybytek i nie będę się wami brzydził. Będę chodził wśród was, będę waszym Bogiem, a wy będziecie moim ludem”), Ez 37,27-28 („Mieszkanie moje będzie pośród nich, i Ja będę ich Bogiem, a oni będą moim ludem. Ludy zaś pogańskie poznają, że Ja jestem Pan, który uświęca Izraela, gdy mój przybytek będzie wśród nich na zawsze”), Za 2,14 („już idę i zamieszkam pośród ciebie”).
3  Synod w Reims w 1148 r., DZ 390. Tłumaczenie z języka łacińskiego: Jakub Szukalski.
4  Tłumaczenie z języka greckiego: Jakub Szukalski.
5  Angielskie tłumaczenie w Appendix B: Laudatio Barnabae apostoli, 125-126, w: Michael R. Cosby, Creation of History: The Transformation of Barnabas from Peacemaker to Warrior Saint. Second Edition, Eugene (OR) 2021.
6  J 13,20.
7  Tłumaczenie z języka greckiego: Jakub Szukalski.
8  Tłumaczenie z języka greckiego: Jakub Szukalski.
9  Tłumaczenie zbiorowe, w Święty Grzegorz z Nazjanzu, Mowy wybrane, 21, 2, Warszawa 1967, s. 227. Podkreślone zdanie należałoby raczej przetłumaczyć „przez postrzeganie jedności w Trójcy”. Maksym Wyznawca przytacza później to zdanie w nieco zmienionej postaci.
10  Tłumaczenie z języka greckiego: Jakub Szukalski.
11  Dopisek w nawiasie obecny już w Patrologia Latina.
12  Dopisek w nawiasie kwadratowym obecny już w odpisie w Patrologia Graeca, tutaj tylko przetłumaczony (vulg. adit. εἰς τὸν ἔσω ἄνθπρωπον). Mógłby on oznaczać, że „Vulgata dodaje”, jednak tak nie jest, ponieważ wszystkie rękopisy greckie Listu do Efezjan podają tę część zdania nieodmiennie.
13  Prawdziwe życie w Bogu cytowane za nowym przekładem z 2023 roku.

Antiquity of the Faith in the Indwelling of the Trinity

Introduction

   Lately, there has occurred a view that there is some “new presence” of the Holy Trinity in men and that this presence is a recent phenomenon that has been actualized in the late 1800s. According to that view, there is no mention of a Trinitarian indwelling among the Christians until the 19th century.
   Current work is to show that such a statement is not true and that the faith in the indwelling of the Holy Trinity in man was already present in the Catholic Church from the very beginning. This work is not to condemn anybody but only to show the truth in this matter, to prevent this little historical error from spreading.

On the expression “new presence”

   First of all, we cannot speak of the “new presence” of God because He Himself is unchanging in His essence. But we can speak of some “new presence” of Jesus while He was a Man on earth and resurrected from the dead. The same expression however cannot be referred to all the Persons of the Holy Trinity otherwise than by the allegory. Thus it would rather be proper to speak of the “new action” of God or the “new action” of the Holy Trinity. Hence it seems that this expression “new presence” can be accepted only allegorically.

Traces of the teaching on the indwelling of the Trinity in the Holy Scripture

   As for the very truth of the indwelling of the Trinity in man, it was already expressed in the very beginning by our Lord Jesus Christ when he said:
   “If anyone loves me he will keep my word, and my Father will love him, and we shall come to him and make our home with him” (Jn. 14:23). And because the Father and the Son are always with the Holy Spirit, it is certain that They will make Their home together with the Holy Spirit, just as John testifies in his epistle about the indwelling of God in these words: “And this is His commandment: that we should believe on the name of His Son Jesus Christ and love one another, as He gave us commandment. Now he who keeps His commandment abides in Him, and He in him. And by this we know that He abides in us, by the Spirit whom He has given us” (1 Jn. 3:23-24). So the Spirit is already present together with the Father and the Son in us who believe in the name of Jesus Christ and love one another.
   The consubstantiality of the Father, the Son and the Holy Spirit is the faith of the Catholic Church from the very beginning, although it was expressed officially at the Council of Constantinople in the year 381.¹ This Council did not formulate any new laws or beliefs but did formulate in new words those truths that were confessed by the Holy Church from the very beginning. So when the believers of that times confess the consubstantiality of the Three Persons of God and they take to heart the words of Jesus about making a home in the man who loves Jesus and listens to His word (Jn. 14:23), they believe at the same time that it is the Father, the Son and the Holy Spirit who are making their home in the faithful.
   Our Lord Jesus says also: “In a short time the world will no longer see me; but you will see me, because I live and you will live. On that day you will understand that I am in my Father and you in me and I in you” (Jn. 14:19-20). Take a closer look: He speaks of His resurrection and His secret indwelling in the hearts of the faithful. He will live in His disciples and they will live in Him, but He is in the Father, so if the disciples live in Him, they will live in the Father too. And again, it is certain that the Father and the Son are always together with the Holy Spirit. So when Jesus says “you will understand that… I am in you” He gives to His disciples this faith that He will be in them together with the Father and the Holy Spirit.
   Saint Paul writes about the indwelling of the Holy Spirit who is called the Spirit of God (Rm. 8:9,11; 1 Co. 6:19), but next to it, he writes about the indwelling of Jesus Christ too (Ga. 2:20, Rm. 8:10). It should be noted that the orthodox Christians never believed that the Father would be separable from Jesus and the Holy Spirit. So when Saint Paul writes about the indwelling of the Holy Spirit and the indwelling of Jesus Christ he brings the notion of the indwelling of the Father too. Because “he who acknowledges the Son has the Father also” (1 Jn. 2:23), and it is likewise with the one who acknowledges the Holy Spirit.
   Moreover, when Paul says about Christians that they are the temple of God (1 Co. 3:16), it means in the intention, that they are the temple of all the Trinity. “And that is what we are – the temple of the living God. We have God’s word for it: I will make my home among them and live with them; I will be their God and they shall be my people” (2 Co. 6:16).² And it should be known that “when we speak of three persons: Father, Son, and Holy Spirit, we confess that they are one God, one divine substance. And contrariwise, when we speak of one God himself, the one divine substance are three persons”.³ So when Paul writes that “we are the temple of the living God”, it is the expression of the truth that all the Three Persons of God live in us.

The teaching on the indwelling of the Trinity according to the writings of the Church Fathers

   Besides the Gospel and St. Paul testimonies we can notice that the truth of the indwelling of the Holy Trinity was confessed by the Fathers of the Church, and so for this, let us take a look at the brief topic “Indwelling of Trinity” in A Patristic Greek Lexicon edited by Lampe (Oxford 1961, p. 1406). First, will be given the quotation and below, the translation:

τριάς, ἡ,
II. group of three, triad;
B. Trin.;
7. ref. spiritual life of Christians;
   c. indwelling of Trin. κατοικητήριον [sc. the soul] τῆς ὁμοουσίου τ. Alex.Sal.Barn.proem.7(438E); ὁ...τοῦ...πατρὸς...λόγος ἑκάστῃ μυστικῶς ἐνυπάρχει τῶν οἰκείων ἐντολῶν· ὁ δὲ πατὴρ ὅλος ἐστὶν ἀχώριστος ἐν...τῷ...λόγῳ· ὁ τοίνυν δεχόμενος ἐντολὴν...τὸν ἐν αὐτῇ δέχεται λόγον. ὁ δὲ τὸν λόγον...δεξάμενος δι' αὐτοῦ τὸν ἐν αὐτῷ...ὄντα συνεδέξατο πατέρα καὶ τὸ ἐν αὐτῷ...πνεῦμα ἅγιον...ὁ γοῦν ἐντολὴν δεξάμενος καὶ ποιήσας αὐτὴν λαβὼν ἔχει μυστικῶς τὴν ἁγίαν τ. Max.cap.theol.2.71(M.90.1157A); μακάριος ὄντως ἐστὶ τῆς ἀληθοῦς...τυχὼν οὐ μόνον ἑνώσεως τῆς πρὸς τὴν ἁγίαν τ., ἀλλὰ καὶ ἑνότητος τῆς ἐν τῇ ἁγίᾳ τ. νοουμένης, ὡς ἁπλοῦς καὶ...μονοειδὴς κατὰ τὴν δύναμιν πρὸς τὴν ἁπλὴν...κατὰ τὴν οὐσίαν γεγενημένος id.ambig.(M.91.1196B); cf. ὑπὲρ τὴν ὑλικὴν δυάδα γενέσθαι διὰ τὴν ἐν τῇ τ. νοουμένην ἑνότητα Gr.Naz.or.21.2(M.35.1084B); πάσης τῆς αἰσθητικῆς οὐσίας πρὸς τὴν αἰσθητὴν ἀποθεμένους φυσικὴν οἰκειότητα, τῆς δὲ θείας μόνης γνησίως ἐπιλαβομένους ἐφέσεως διὰ τὴν...νοουμένην ἐν τῇ τ. ἑνότητα Max.ambig.(1193D); ib.(1196A);

Translations:

“A dwelling [sc. the soul] of the consubstantial Trinity”⁴ – Alexander Salaminus (527-565), Laudatio in apostolum Barnabam, 7, in: Acta Sanctorum – Junii – tomus secundus, Antwerp 1688, p. 438E;

[Below the quotation will be full, not as in the Lampe’s lexicon:]
“God the Word of God the Father is mystically present in each of his own commandments. God the Father is by nature completely inseparable in the whole of his Word. Therefore the one who receives the divine commandment and accomplishes it receives in it the Word of God. The one who has received the Word through the commandments has received along with him the Father who is in him by nature, as well as the Spirit who is also in him by nature. For the Scripture says, “Amen I say to you, the one who receives anyone whom I send receives me; and the one who receives me receives the one who sent me.” Therefore the one who has accepted a commandment and performed it has received in mystical possession the Holy Trinity”⁵ – Maximus the Confessor (580-662), Capitum theologicorum et oeconomicorum duae centuriae, 2.71, in: Patrologia Graeca, v. 90, ed. Migne, Paris 1865, c. 1157A;

[Here likewise, the quotation will be full:]
“Such a person, I say, is truly blessed, since he has attained not only true and blessed union with the Holy Trinity, but also the “unity perceived in the Holy Trinity”, insofar as he has become simple, indivisible, and of a single form as much as is possible in relation to simple and indivisible being, imitating the simple and indivisible Goodness through his habitual exercise of the virtues, and laying aside the condition of his naturally divided faculties thanks to the grace of God, with whom he has become one.” – Maximus the Confessor (580-662), Ambiguorum liber, in: Patrologia Graeca, v. 91, ed. Migne, Paris 1865, c. 1196B;⁶

The above explanation was about the sentence: “[they] passed beyond the material dyad on account of the unity perceived in the Trinity”⁷ – Gregory Nazianzenus (329-390), Orationes 21, 2, in: Patrologia Graeca, v. 35, ed. Migne, Paris 1857, c. 1084C;

“In setting aside the natural bond that sensation has with sensible objects, they nobly took hold of desire for the divine alone, “on account of the unity,” as I said, “perceived in the Trinity.”” – Maximus the Confessor, Ambiguorum liber, in: Patrologia Graeca, v. 91, ed. Migne, Paris 1865, c. 1193D, and the same, c. 1196A;⁸

Now, in addition to these examples from A Patristic Greek Lexicon, we can take a look at a few chosen quotations from the Church Fathers:

“Learn [as follows]. Having received the forgiveness of sins, and placed our trust in the name of the Lord, we have become new creatures, formed again from the beginning. Wherefore in our habitation God truly dwells in us” (The Epistle of Barnabas, 16, in: Ante-Nicene Fathers: Volume I – The Apostolic Fathers, Justin Martyr, Irenaeus, New York 1903, p. 147).

“The Word of God who dwelt in man, and became the Son of man, that He might accustom man to receive God, and God to dwell in man, according to the good pleasure of the Father” (Irenaeus, Against Heresies, 3, 20, 2, in: Ante-Nicene Fathers: Volume I – The Apostolic Fathers, Justin Martyr, Irenaeus, New York 1903, p. 450).

“God dwells in those who act uprightly” (Irenaeus, Against Heresies, 4, 30, 3 in: Ante-Nicene Fathers: Volume I – The Apostolic Fathers, Justin Martyr, Irenaeus, New York 1903, p. 504).

“Christ dwells in us, and where Christ dwells God dwells. And when the Spirit of Christ dwells in us, this indwelling means not that any other Spirit dwells in us than the Spirit of God. But if it is understood that Christ dwells in us through the Holy Spirit, we must yet recognise this Spirit of God as also the Spirit of Christ. And since the nature dwells in us as the nature of one substantive Being, we must regard the nature of the Son as identical with that of the Father, since the Holy Spirit Who is both the Spirit of Christ and the Spirit of God is proved to be a Being of one nature. I ask now, therefore, how can They fail to be one by nature? The Spirit of Truth proceeds from the Father, He is sent by the Son and receives from the Son. But all things that the Father hath are the Son’s, and for this cause He Who receives from Him is the Spirit of God but at the same time the Spirit of Christ. The Spirit is a Being of the nature of the Son but the same Being is of the nature of the Father. He is the Spirit of Him Who raised Christ from the dead; but this is no other than the Spirit of Christ Who was so raised. The nature of Christ and of God must differ in some respect so as not to be the same, if it can be shewn that the Spirit which is of God is not the Spirit of Christ also” (Hilary of Poitiers [310-367], On the Trinity, 8, 26, in: Nicene and Post-Nicene Fathers: Second Series, Volume IX – Hilary of Poitiers, John of Damascus, Oxford 1893, p. 144-145).

“The Only Begotten is by Nature Life: for in Him we live and move and are [Ac. 17:28]. But He is introduced into us of a surety through faith, and dwelleth in us through the Holy Ghost: and the blessed John the Evangelist will testify saying in his epistles Hereby know we that He dwelleth in us, because He hath given us of His Spirit [1 Jn. 4:13]. Christ will therefore quicken them that believe in Him, as being Himself Life by Nature and dwelling in them. But that the Son indwelleth in us by faith, Paul will furnish proof, saying, For this cause I bow my knees unto the Father, of Whom the whole family in heaven and earth is named, that He would grant you according to the riches of His glory, to be strengthened with might by His Spirit; that Christ may dwell in your hearts by faith [Ep. 3:14-17]. Since then through faith Life by Nature entereth into us, how is he not true that saith, He that believeth on the Son hath everlasting Life? that is to say, the Son Himself, nought else than Him being conceived of as Life” (Cyril of Alexandria, Commentary on the Gospel of John, vol. 1: 2, 4, concerning Jn 3:36, Oxford 1874, p. 198-199).

Final words

   In the end, the words of God said through the prophet Ezekiel, and a few remarks from the True Life in God:

   “I shall put my spirit in you” (Ezk. 36:27). See that His Spirit is the Holy Spirit, and He is the One God, so wherever the Spirit dwells there the Holy Trinity dwells.

   “I shall put my spirit in you, and you will live” (Ezk. 37:14).

   “I am not giving you any new doctrine, I am only reminding you of The Truth and leading those who wandered astray, back to the complete Truth;” (TLIG, 20.12.1988)

   “do not expect any new revelation; His Calls are only a reminder of the Divine Truth, a reminder of how to live holy, a reminder that God is Love;” (TLIG, 3.03.1989)

   “I reveal nothing new;” (TLIG, 10.01.1990)

   “My Signs are not given to you to make a sensation on this earth;” (TLIG, 3.03.1989)

   “this Message is not given to them to draw sensation but to make them realise the urgency, the graveness and the importance of My Call; the urgency of their conversion; the graveness of the condition of their soul; the importance to change their life and live holy; the importance of My Messages which are spiritual food, a nourishing supplement to their spirituality, a medicinal ointment to their wounds inflicted on them in this darkness by the evil one;” (TLIG, 18.05.1991)

Written and collected by Jakub Szukalski

Notes:
1  As for the consubstantiality of the Holy Spirit with the Father and the Son, it was expressed officially at the Council of Constantinople II in the year 553.
2  Cf. Lv. 26:11-12 (“I will set up my dwelling among you, and I will not cast you off. I will live in your midst; I will be your God and you shall be my people”), Ezk. 37:27-28 (“I shall make my home above them; I will be their God, they shall be my people. And the nations will learn that I am Yahweh the sanctifier of Israel, when my sanctuary is with them for ever”), Zech. 2:14 (“I am coming to dwell in the middle of you”).
3  Council of Rheims 1148, DZ 390.
4  English translation is found in Appendix B: Laudatio Barnabae apostoli, 125-126, in: Michael R. Cosby, Creation of History: The Transformation of Barnabas from Peacemaker to Warrior Saint. Second Edition, Eugene (OR) 2021, p. 187.
5  English translation is found in Maximus the Confessor, Selected Writings, 2, 71, New York/Mahwah (NJ) 1985, p. 162.
6  English translation is found in Maximos the Confessor, On Difficulties in the Church Fathers. The Ambigua, vol. 1, Harvard 2014, p. 323.
7  Ibidem, p. 321.
8  Ibidem, p. 321.

Zalążek życia wiecznego

Początek wiary to przylgnięcie do Boga.

Antioch Mnich (VI–VII w.), Πανδέκτης τῆς ἁγίας Γραφῆς (Kompendium Pisma Świętego), tłum. Jakub Szukalski z języka greckiego za wydaniem w Patrologia Graeca, t. 89, Paris 1863, k. 1431.

   Zdanie to przypomina określenie wiary obecne w Katechizmie Kościoła Katolickiego, które mówi, że „wiara jest najpierw osobowym przylgnięciem człowieka do Boga” („Fides est imprimis adhaesio personalis hominis ad Deum”, KKK 150). Wydaje się, że to określenie początku wiary jako „przylgnięcie do Boga” zostało właśnie wyrażone po raz pierwszy przez Antiocha Mnicha. Wcześniej o przylgnięciu do Boga czytamy w Septuagincie czyli w starym przekładzie greckim Pisma Świętego: 

Będziesz się bał Pana, Boga swego i będziesz Mu służył i przylgniesz do Niego i na Jego imię będziesz przysięgał (Pwt 6,13).

Przylgnął do Pana – nie zerwał z Nim i przestrzegał Jego przykazań, które Pan przykazał Mojżeszowi (2 Krl 18,6).

   Później zdania o przylgnięciu do Boga pojawiają się u Huga Ripelina ze Strasburgu (1205–1270 r. lub 1206–1280 r., Compendium theologicae in septem libres digestum, 4, 4) i u św. Tomasza z Akwinu (1225–1274 r., In Iob, 8; Summa contra gentiles, 3, 116).
   Jednak przylgnięcie do Boga jako znak początku wiary zostało chyba wyrażone po raz pierwszy przez tego właśnie Antiocha z Palestyny (zm. 630 r.).

(7) Historia o Jonaszu: Pan znowu Jonasza wyprawia do Niniwe

W PONIEDZIAŁEK
WIELKONOCNY.
Pan znowu Jonasza wyprawia
do Niniwe.

Chwalebny Triumfator i niewysłowiony Odkupiciel świata JEZUS Chrystus, dokazawszy rzeczy niesłychanych, i wszystkie siły wszystkiego świata przechodzących, zwyciężywszy śmierć śmiercią swoją nasromotniejszą, i pogromiwszy Mocarza mocnego, swą słabością i nagością, ¹obrał sobie miejsce zjawienia i Triumfu swojego, ziemię Galilejską, naznaczając sam Zwolennikom swoim, termin przywitania swego z nimi w ziemi Galilejskiej, gdy tak do nich mówi:² SKORO ZMARTWYCHWSTANĘ, uprzedzę was do Galilei. Co też dosyć jaśnie wspomina i Anioł Pański, który one święte Panie w nawiedziny grobu Pańskiego, z drogiemi maściami przychodzące, i od wielkiego strachu drżące, wyprawia zwolenników Pańskich mówiąc:³ Idźcie powiedzcie to Zwolennikom jego i Piotrowi, iż uprzedzi was do Galilei, tam go oglądacie, jako wam sam opowiedział. Które słowa tak Anielskie jako i samego Pana wszystkich Aniołów, zaprawdę godne są wielkiego podziwienia, i statecznego uważenia. Abowiem cóż z Galileą temu, który tak chwalebnie uwielbiony jest, i tak wielki Triumf odprawuje? A czemusz sie z nim nie stawi do Hieruzalem do Stolicznego miasta, i miedzy Książęta Kapłańskie, i miedzy lud nacelniejszy? Cóż czyni w Galilei, która była ziemiczka jedną przyległą Królestwu Hierozolimskiemu? A tym jeszcze dziwniejsza, iż Chrystus będąc istotnym Jonasze, i wypełniwszy co nagłówniejsze przeznaczenia Figury jego, tego ostatka nie wypełnia, aby przykładem Jonaszowym szedł do Niniwe, ale puścił się do Galilei. A cóż ma Galilea, która pod bokiem Hierozolimskim leży, z Niniwe w Monarchiej Assyrijskiej położonym? Dalekie to od siebie rzeczy, i barzo różne, ale nam przedsię do wyrozumienia barzo potrzebne; i dlategoż potrzeba tego, czego się on chronił, abyśmy stopą w stopę szli za tym Jonaszem istotnym Panem Jezusem, i przypatrzyli się po co idzie do Galilei, gdyż Figura ukazuje mu drogę do Niniwe Miasta Pogańskiego. Co abyśmy tym lepiej mogli wyśladować, trzeba nam o to prosić jego samego, aby się tak łaskawie przyłączyć raczył, do tego zgromadzenia naszego, jako sie przyłączyć raczył do tych dwu idączych do Emaus, gdyż mamy na to nieomylną obietnicę jego – iż gdzie sie ich dwaj albo trzej zgromadzi w Imię moje, ja jestem miedzy nimi. Otóż i my w Imię twoje naświętsze zgromadzeni czekamy, abyś sie niewidomą łaską swą przyłączył, i rozegrzał serca nasze, aby sie poczuły pałającymi w miłości twojej, i w rozważaniu tak wielkich tajemnic Zbawienia naszego.
   Mamy to w księgach rodzaju świata⁴ Chrze. M. iż Pan Bóg przypatrując sie onym robotnikom wieży Babilońskiej, i widząc to że nie tylko fundamenta założyli, ale jusz wysoko wzgórę weszli, zstąpił i pomieszał języki ich, czyniąc im wspór upornego i niepotrzebnego zamysłu ich. Za czym wszystkiego odbieżawszy, musieli sie rozejść po wszystkim świecie, gdy jeden drugiego nie mógł rozumieć, ani mularz budowniczego, ani towarzysz mistrza, ani uczeń towarzysza, ani pomocnicy dożorce swego; ⁵jednakże chociaj języki ludzkie były pomieszane, i mowy rozróżnione, jednak wszystkie rzeczy w swoich naturach pozostawiali nieodmienne. Zostało Słońce Słońcem w naturze swojej nieodmienne, chociaj różne gęby, różnemi go imiony przezywają, został Miesiąc w naturze swojej nieodmienny, chociaj go i tak i owak ludzkie języki mianują. Została ziemia w naturze swojej nieodmienna, został i człowiek człowiekiem w naturze swej nieodmiennej, i wszystkie stworzenia, zostały całe, i nienaruszone, chociaj kożdemu z nich poodmieniali ludzie imiona i przezwiska. Niechajże kto chce, i jako chce nazywa to Miasto Niniwe językiem naszym, dowiedziawszy się wykładu jego od wykładaczów pisma świętego; ⁶bo nie po próżnicy wylał na Apostoły swoje, umiejętność wszystkich języków, i teraz miedzy inszymi rozlicznemi darami swojemi, dlatego daje ludziom wyrozumienie języków, aby społeczność Kościoła jego świętego, z rozmaitych języków zgromadzona, mogła mieć tajemnic jego objaśnienie, które w rozmaitych językach, i mowach, i słówkach mają rozmaite trudności, i skrytości swoje. Przetoż jeśli już chcecie wiedzieć, ⁷co znaczy po Polsku to słowo Assyrijskie Niniwe, wiedzciesz, iż znaczy Narodzenie piękne. A słusznie zaprawdę; ⁸abowiem Niniwe przez opowiadanie Jonaszowe, dostało narodzenia pięknego, prawie znowu się narodziwszy – abowiem za oną wielką złością, która była wstąpiła przed obliczność Bożą, już była wskazana na śmierć, tym dekretem, który Pan Bóg posłał przez Jonasza, którego iż sie tak przelękli, że sie poubierali w wory, i posypali sie popiołem, i nie jedli, ani pili przez trzy dni, i przez trzy nocy. Słusznie ich możemy nazwać na poły umarłymi, i już prawie konającemi, a niżli żywemi. Cóż? ⁹Albo nie wiecie jako ciężki jest post roskośnikom? albo nie wiecie jaka nudność w żołądku, jaka boleść w głowie, jaka słabość we wszystkiem ciele, gdy kto ujmie sobie obroku, od zwykłych roskoszy swoich? A iż Niniwitowie byli wielkimi roskośnikami, tedyć musiało im to bydź barzo nudno, i bolesno, nie jeść i nie pić, całe trzy dni, i trzy nocy, musiało im to bydź barzo nudno, i bolesno, chodzić w worach i włosiennicach, porzuciwszy miękkie szaty, musiało im to bydź nudno i bolesno leżeć w popiele, wylazszy z miękkiej pościeli. Słusznie tedy za konające, i umierające mogą bydź poczytanymi. Ale iż za prawdziwym nawróceniem, i skuteczną pokutą, przyszli do tak wielkiej łaski Bożej, i Miłosierdzia jego, że im grzechy są odpusczone, i karanie grzechowe od nich oddalone, słusznie też mogą bydź nazwani pięknie narodzonemi. ¹⁰Abowiem Pokuta Ś. ma moc pięknego odrodzenia, jako mamy o tym jawne świadectwo, Króla i Proroka, tak do dusze swojej, przez Pokutę odnowionej, mówiącego:¹¹ Błogosław Duszo moja Pana, i nie zapominaj wszystkich Dobrodziejstw jego, której odpusczenie daje, wszystkim grzechom twoim, i koronuje cię w litości i zmiłowaniu. Za czym odmładza się jako orłowa młodość twoja; a nie tylko Pokuta święta odmładza zastarzałych, ale i umarłych śmiercią grzechową wskrzesza do żywota łaski, czego nie tylko mamy świadectwo Ezechiela Proroka,¹² który widząc na jednym polu barzo wiele kości suchych, napatrzył sie i tego, że za powienieniem wiatrów nadchnienia Bożego, pozbiegały się one wszystkie kości różno leżące, kożda do stawu swojego, i powiązane są żyłami, i porosły ciałem, i powlokły sie skórą, i zstały się znowu ludźmi żywemi. Ale mamy tego prawie oczywisty przykład, w onym synu marnotrawnym, o którym ociec jego, znaczący Ojca Miłosierdzia, i Boga wszelakich pociech, tak mówi do starszego syna swego:¹³ TRZEBA SIĘ NAM RADOWAĆ, abowiem oto ten brat twój, już był zginął, i nalasł sie, już był umarł, i oto zaś ożył. Słusznie tedy Niniwe, jest nazwane pięknym narodzeniem, i jeśliby kto Jonaszową Historią chciał przełożyć po Polsku, słowo w słowo, dogadzając literze, musiałby tak napisać, albo mówić: Rzekł Pan do Jonasza: Idź po wtóre do narodzenia pięknego; które słowa pięknie nam służą do naszego duchownego wyrozumienia, gdyż i Jonasz od Niniwe stroniący, i w oczywistą śmierć wrzucony, znowu sie sczęśliwie urodził, gdy z Morza na brzeg był zdrowo wypusczony, i Jezus Chrystus przez Jonasza przeznaczony, przez chwalebne Zmartwychwstanie przyszedł, do tak pięknego narodzenia, że jako z Feniksa starego, zstawa sie Feniks odmłodzony, tak z Jezusa Chrystusa zamordowanego, zstał sie żywy, z śmiertelnego zstał sie nieśmiertelny, z obelżonego, zstał sie chwalebny, i z bolałego, zstał sie uwielbiony. O czym daje świadectwo własny przeciwnik, i główny prześladownik jego, mówiąc:¹⁴ Uniżył się Pan nasz JEZUS CHRYSTUS aż do śmierci, a śmierci Krzyżowej, i dlategoż podwyższył go Bóg, i dał mu imię, które jest nad wszelkie imię, aby na imię Jezusowe padało wszelkie kolano, Niebieskie, Ziemskie, i Piekielne, i aby kożdy język wyznawał, iż Pan Jezus Chrystus jest na prawicy Boga Ojca Niebieskiego. Czemu kto by nie chciał wierzyć, ten jest pełen głupstwa, i zatwardziałości serca, według własnych słów jego samego, tak do swych Zwolenników, do Emaus idących, mówiącego:¹⁵ O GŁUPI, I TWARDEGO SERCA DO WIErzenia, tym wszystkim rzeczom, które powiedzieli Prorocy – iżali nie potrzeba tego była, aby był Chrystus tak ucierpiał, i tak wszedł do Chwały swojej? Czego i wy słuchając, wiedzcie iż nie będziecie podwyzszeni, jeśli sie nie uniżycie – bądźcie tego pewni, że i wy sie do żywota pięknego nie urodzicie, jeśli pierwej umartwienia Chrystusowego, na ciele swoim nosić nie będziecie. ¹⁶Albowiem tajemnicę wam opowiadam bracia, ¹⁷że wszyscy wstaniemy, ale sie nie wszyscy odnowiemy. Albowiem ci którzy, aż do ostatniego skonania, noszą na sobie starego Jadama, i z jego pychą, i z jego łakomstwem, i obżarstwem, z jego nieposłuszeństwem, i z inszymi jego sprawami, trudno sie tacy spodziewać mają odnowienia. ¹⁸Bo jeśli trudno Murzynowi odmienić skórę swoję, albo rysiowi pstrociny swoje, pogotowiu ten, który wiecznym upodobaniem, przylepił grzechy do nieśmiertelnej woli swojej, nie będzie ich mógł zbyć w onym stanie nieśmiertelności; i owszem kto w grzechu śmiertelnym, z tego świata zejdzie, jako cetnarem ołowu,¹⁹ albo nawiększym kamieniem młyńskim,²⁰ będzie wrzucony w smrodliwe jezioro Piekielne, siarką i smołą pałające, w którym cóż może bydź za omycie? I owszem co dalej tym więcej, będzie do niego przywirać grzech jego, bluźnierstwem i złorzeczeniem Boga Stworzyciela swojego,²¹ i dnia narodzenia swojego, i wszystkich godzin życia swojego. A tać to jest śmierć wtóra,²² od której nie masz odrodzenia, od której nie masz powstania, o której mówi Król i Prorok:²³ Dlatego nie powstaną niepobożni na sąd, ani grzesznicy w zgromadzenie świętych.
   Przetoż kto by pragnął odrodzić sie z tym Niebieskim Feniksem, i z tym wielkim Orłem wysoko latającym,²⁴ i nas do latania pobudzającym, tu sie mu potrzeba odnowić, aby tak jako Chrystus umarł za grzechy nasze, tak też aby kożdy Chrześcianin umarł grzechowi;²⁵ a jako Chrystus powstał od umarłych, tak aby też kożdy Chrześcianin, powstał od starych złości, a chodził w nowości żywota. Do tegoć nas wiedzie to miasto Niniwe, po naszemu, Piękne narodzenie, ²⁶i ta prowincja Gelilejska, która sie wykłada łacińskim językiem Tansmigratio, a po Polsku, Przeprowadzenie – abowiem ta Galilea tylko słowem, a nie samą rzeczą różna jest od Niniwe, to Przeprowadzenie rzeczą samą, toż właśnie jest, co i Piękne narodzenie; abowiem skoro sie kto przeprowadzi z stanu grzechu, do stanu polepszenia, zaraz sie zstanie pięknie odrodzonym, i od śmierci dusznej do żywota łaski. Zkąd już łacno obaczyć możecie, że nie masz różnice miedzy figurą, i samą rzeczą; ale jako Jonasz poszedszy do Niniwe, znaczył Piękne odrodzenie, i swoje i Niniwitów, tak Pan Jezus poszedszy do Galilei, pokazał to i sam w sobie, że sie już przeprowadził od śmierci do żywota, i pokazał to wiernym swoim, że ich śmiercią swoją przeprowadził od śmierci grzechowej, która zabija dusze, i przyprowadził je do żywota łaski, na tym świecie, i potym do żywota wiekuistej chwały. A teraz już o mężowie Niniwitcy, nakłońcie uszy wasze, a posłuchajcie co wam Jonasz opowiada, nastawcie uszu wy wszyscy z Pogaństwa wezwani, a posłuchajcie głosu Chrystusa wołającego. O GŁUPI I TWARDEGO SERCA KU WIERZEniu, tym wszystkim rzeczom, które opowiedzieli Prorocy. To początek przepowiadania Chrystusowego, abyście porzucili głupstwo, i abyście odmiękczyli zatwardziałość serca waszego. Cóż by było głupszego nad Niniwity, gdyby byli Jonasza nie posłuchali, który im opowiedział, że się mieli wszyscy zapaść, za czterydzieści dni? Ale nic by nie mogło sie naleść głupszego nad was, jeślibyście nie chcieli słuchać głosu Jezusa Chrystusa wołającego:²⁷ JEŚLI POKUTY CZYNIĆ NIE BĘDZIECIE, wszyscy poginiecie. Zaprawdę wielkie by to głupstwo, nie chcieć trochę pokutować, a dostąpić wiekuistych pociech, Królestwa Niebieskiego; wiedząc to pewnie od Apostoła w Niebie wyćwiczonego, iż te utrapienia docześne, lekkie i w oczemgnieniu przemijające, sprawują nam na wysokości wiekuistą wagę chwały Niebieskiej,²⁸ w której kożdy wesołem głosem, chełpi sie przed Panem Bogiem, mówiąc:²⁹ Troszeczkem pracował, a znalasłem sobie wielki odpoczynek. Niewiele robił jawnogrzesznik, a znalasł sobie wielki odpoczynek.³⁰ Abowiem za króciuchne wyznanie grzechów swoich, i za maluchne uderzenie w piersi, poszedł usprawiedliwiony do domu swego.³¹ Troszeczkę robił Łotr prawy na Krzyżu, a znalasł wielki odpoczynek;³² abowiem skoro jedno wyrzekł ośm słów maluchnych; Panie pamiętaj na mnie, gdy przijdziesz do Królestwa twego; zaraz usłyszał: ZAPRAWDĘ POWIADAM CI IŻ DZIŚ BĘDZIESZ ZE MNĄ W RAJU. Ale chociaż byśmy nie tylko trzy dni pokutowali, jako Niniwitowie, ale chociajby trzydzieści lat, a jeśliby można rzecz i trzysta lat, przedsię to wszystko nie stoi, nie tylko za trzy dni, ale ani za trzy godziny, ani za trzy minuty, ani za troje mgnienie oka, względem onej Błogosławionej Wieczności, której nigdy nie skończą żadne tysiące, i żadne miliony lat. ³³Bo Wieczność nie podległa żadnej liczbie, żadnej mierze, żadnemu rachunkowi; lepiej by tedy trzy dni w poście, i w popiele, i w worze pokutować z Niniwitami, a z nimi też bydź wolnymi, od zapadnienia w przepaść potępienia wiecznego, którego utrapienia niewypowiedziane, i boleści nigdy nieskończone, w które jako prędko ludzie wpadają, dosyć jasnemi słowy opowiada Job ś. który mówi:³⁴ Trzymają bęben i cytrę, i radują się gdy usłyszą organy, wiodą w dobrach dni swoje, a w punkcie do Piekła wstępują. O straszny przypadku, o żałosny i na wieki opłakany upadku! A któryż miernik ziemski zrachuje, ³⁵jak głębokie jest Piekło, które jest w samym śrzodku ziemie? mało powie, jeśli kto powie, że tysiąc tysięcy mil do Piekła, a tak głęboko wpaść w punkcie, tak głęboko wpaść we mgnieniu oka, któż wypowie słowy tak straszny przypadek? albo kto ogarnie myślą, ³⁶tak żałosny i opłakany upadek, z którego iż nie masz żadnego wrotu, czego doszedł i sam Pogański Poeta mądrością świecką, który mówi:³⁷
Łacniuchno wpaść do Piekła, bo czarnego wroga
Tak w dzień jak i w nocy, są otwarte wrota –
   Ale się ztamtąd wymknąć i wyleść na górę,
Radzićby niebożęta wzgórę sie wydarli,
Nędzą, pracą, robotą, doli swej podparli.
Ale Fata wspierają, i Styks nieprzebyta,
Nie dozwala przeprawy, z nawiększego myta.
Ale znaczniejsze i poważniejsze świadectwo tego mamy, od onego wielkiego Abrahama Ojca wszystkich wierzących, którego gdy ujźrzał Bogacz w płomieniach Piekielnych, za swe docześne roskoszy leżący, prosił go o kropeczkę wody z palca Łazarzowego. Ale usłyszał:³⁸ WIELKA ODCHŁAŃ utwierdzona jest miedzy nami i między wami, tak iż którzy by chcieli zowąd prześć do was, nie mogą; ani ztamtąd do nas nikt sie nie może przeprawić. Przetoż jeśli chcemy sobie te marne roskoszy obrzydzić, które nieostrożnie ludzie zawodzą, w tak wielkie utrapienia, trzeba abyśmy wyszli, za to miasto pięknie odrodzone, i abyśmy sie przypatrzyli, onemu chłodnikowi Jonaszowemu, w którym chłodu i wczasu po pracy swej używał, o którym tak mamy w Historiej świętej:³⁹ Gdy wyszedł Jonasz Prorok z Miasta Niniwe, odprawiwszy straszne poselstwo Pana Boga wszechmogącego, usiadł sobie na wschód słońca od miasta, tamże sobie uczynił chłodnik, i siedział pod nim w cieniu, aby sie przypatrzył co by też przypadło na ono miasto. A Pan Bóg sprawił tam bluscz, który sie wspiął i wzniósł, tak iż czynił chłód cieniem swoim nad głową Jonasza spracowanego. I uradował sie Jonasz z onego blusczu weselem wielkim, a nazajutrz przepuścił Pan robaka, który podgrysł bluscz tak iż usechł. A gdy Słońce weszło, przykazał Pan wiatrowi ciepłemu, i ugarającemu, i uderzyło Słońce na głowę Jonaszowę, i dopaliło mu tak barzo, iż rzekł: Lepiej mi umrzeć niż żyć. A cóż proszę za nauki chcecie dostać w tym chłodniku Jonaszowym? albo co za sok mądrości chcecie wycisnąć z tego blusczu jego. Oto nie ma w sobie nic inszego ten wszystek chłodnik, i ten wszystek bluscz, tylko to, że przemija ozdoba tego świata,⁴⁰ a to co na nim do czasu trwa, takiego niestatku jest pełno, że śmiech obraca sie w smutek, a ostatek wesela kończy płacz; jako to znać po Baltazarze Królu, którego bankiet docześni barzo wesoły, obrócił sie w straszny bankiet Piekielny, nigdy nieskończony – tak ci i pycha Antiochowa obróciła się w uniżenie, nadętość jego w wyniszczenie, okrucieństwo jego w okrutne boleści, i nieznośne utrapienie. Cóż tedy za korzyść, że sie teraz weselicie, i radujecie z swojego blusczu, z swojego chłodu, z swoich pociech, ponieważ oto jusz ich począł podgryżać robak, oto jusz poczęła ona młodość twoja ustawać, oto jusz poczęło zdrowie twoje mdleć, oto już poczęły pociechy twoje ustawać, i jako zeschły bluscz na ziemię upadać? A ty sam zostaniesz na nieznośnym upaleniu, onego nagorętszego słońca Sprawiedliwości, które na twoję głowę puści tak wielkie upalenie, że sie musisz pocić, czyniąc liczbę srogą nie tylko z grzechów i nieprawości, ale i z samych sprawiedliwości swoich, przy którym rachunku, będą na cię zewsząd powiewać gorące wiatry, rozmaitych skarg, od ludzi utrapionych, którzy staną w wielkiej stateczności, przeciwko tym którzy ich uciążali, i którzy prace ich odejmowali – ale i własny stróż twój Anioł, dosyć gorącym wiatrem będzie wiał, na cię skarżąc, na twoje nieposłuszeństwo, na twoję nieuczciwość, na twoję krnąbrność, której w tobie doznawał. A o Szatanie przeklętym co mniemasz, jako gorącym wiatrem będzie wiał na cię? aza nie wiesz, że z paszczęki jego płomień pała, jako z łuczywa rozpalonego, albo jako z Hornu garczarskiego. Bądź tego pewien, że cię ten zdrajca będzie nagrzewał, i tak ci będzie dokuczał, żebyś sie nierad żywym widział.
   Nie każciesz tedy na hardą, że macie ucieszne chłodniki, że macie chłodne piwnice, że macie głębokie lochy, bo to wszystko bluscz słaby, i prędko ustawający, a was w gorącu, i w upaleniu zostawujący. Nie pyśnicie sie z tego, że macie obfite gumna i stodoły, że macie wielkie stada i obory, że macie pełne spiżarnie i komory, że macie natłoczone skrzynie i szkatuły. Czemu? Bo to wszystko marny bluscz, na jeden dzień uweselający, a potym nieskończony gniew i frasunek, gdy zwiędnie i uschnie przynoszący. A cóż za korzyść z tego marnego wesela, za którym idzie tak wielki smutek? A cóż za pożytek, mieć na jeden dzień pociechę, a potym na wieki nieskończone utrapienie?
   Lisymach Król Macedoński, od Tatarów z wojskiem oblężony, musiał sie poddać dlatego, że wszystko wojsko pragnieniem zmorzone tak było, iż i sam Król nie miał czym sie ochłodzić, i dusze zakropić; i gdy mu już czołem nieprzyjacielowi bijącemu, dano przyłbicę wody, tak rzekł: O Bogowie, jako mała roskosz, mnie z Króla niewolnikiem uczyniła. A jakoż ty nie musisz barziej narzekać, gdyć Tatarowie Piekielni, odejmą zbawienną wodę łaski Bożej, i odejmąć Królestwo Niebieskie z niewysłowionemi pociechami jego. Przypatrzciesz sie tedy wczas, temu blusczowi Jonaszowemu Chrześcianie mili, a przypatrujcie sie pilno, który jeśliby sie wspiął wysoko ku górze, i jeśliby rozpuścił krzewiste gałęzie swoje, i szerokie liście swoje, nie ufajcie mu, ani dusze swojej pod nim nie rozweselajcie, ani do niego serca przykładajcie, jako was Król i Prorok upomina, mówiąc:⁴¹ Jeśliby wam obfitowały bogactwa, nie przykładajcie serca do nich – abowiem te rzeczy docześne, nie mogą bydź materią wiecznego wesela, do którego my jesteśmy stworzeni. Przypatrował sie pilnie temu słabemu blusczowi, namędrszy Salomon, i znając się dobrze na przyrodzeniu wszystkich ziół, taki dał wyrok o tym marnym blusczu:⁴² Rzekłem był w sercu moim, pójdę roskocham się w roskoszach, &c. A któregoż większego świadectwa potrzebujecie, nad świadectwo tak bogatego Króla, i nad dowód tak mądrego człowieka, do którego z dalekich krajów ziemie, przychodzono słuchać mądrości jego? Na którym jeśliby wam mało, więc samo doświadczenie, niechaj wam uczyni skuteczną przestrogę, abyście tym marnym blusczom nie ufali, chociaj je widzicie teraz kwitnące – abowiem już takich siła powiędło, i poschło. Uwiędła już i uschła, ona długowieczność Nestorowa – uwiędła już i uschła, ogromna wielkość Goliaszowa, i inszych Olbrzymów – uwiędła i uschła jusz, niesłychana moc Herkulesowa – uwiędła i uschła mądrość Achytofelowa – uwiędła i uschła, uroda Saulowa – uwiędła i uschła, piękność Absolonowa. Ale i wszystkie chłodniki, i wszystkie bluscze waszych Pradziadów, waszych Dziadów, waszych Rodziców, waszych powinnych, już powiędły i poschły. A czemuż tedy tak niedbałego, i ociężałego serca jesteście, że miłujecie próżność, i szukacie kłamstwa? Czemuście sie tak roskochali, i rozpieścili, w tym chłodzie króciuchnym, i w tych pociechach, tak prędko przemijających? Radzę tedy i upominam, abyście z tych przedmiesckich chłodników, wrócili sie do Niniwe, i abyście sie w nim pięknie odrodziwszy, mogli bydź ucześnikami wiecznych Domów, Królestwa Niebieskiego; albo raczej to radzę, abyście sie jako narychlej wyprowadzili, z tych marnych chłodników, słabym bluszczem przykrytych, i żebyście sie co rychlej wprowadzili, do Galilei, w której byście mogli oglądać Pana i Zbawiciela naszego, JEZUSA CHRYSTUSA, który odnowi ciała nikczemności naszej, i przysposobi je do Ciała Jasności swojej. Co nam racz dać Odkupicielu i Zbawicielu nasz, rzeczmy wszyscy nabożnym sercem, AMEN.

Chwała Bogu w Trójcy Przenaświętszej jedynemu, Amen.

Przypisy:
1  U Galilei naprzód P. Chrystus, po Zmartwychwstaniu objawiony.
2  Mt 26.
3  Mk 16.
4  Rdz 11.
5  Języki pomieszane, chociaj odmienił rzeczom imiona, przedsię naturę ich nie odmieniali.
6  Dlaczegoż Pan Bóg dał Apostołom rozmaitość języków.
7  Niniwe wykłada sie Narodzenie piękne.
8  Niniwitowie usłyszawszy Dekret zapadnienia byli podobniejszy umarłym niż żywym.
9  Cięszki jest Post roskośnikom.
10  Pokuta Ś. ma moc odrodzenia.
11  Ps 103(102).
12  Ez 37.
13  Łk 15.
14  Flp 2.
15  Łk 24.
16  1 Kor 15.
17  Wszyscy powstaną ale sie nie wszyscy odnowią.
18  Jr 13.
19  Za 5.
20  Ap 18.
21  Iz 8.
22  Ap 21.
23  Ps 1.
24  Pwt 32.
25  Rz 6.
26  Galilea wykłada sie Przeprowadzenie, co sie też zgadza, z pięknym urodzeniem.
27  Łk 13.
28  2 Kor 4.
29  Syr. [Syr 51,27. Przyp. JS.]
30  Łk 18.
31  Łk 18.
32  Łk 23.
33  Wieczność nie podległa liczbie, ani mierze, ani rachunkowi.
34  Hi 21. [Hi 21,12-13. W książce mylnie: „Iob: 12.”. Przyp. JS.]
35  Piekło jest w samym śrzodku ziemie.
36  Z Piekła nie masz wrotu.
37  Virgilius in libro AEnęidorum. [Wirgiliusz w Eneadach. Przyp. JS.]
38  Łk 16.
39  Jon 4.
40  1 Kor 7.
41  Ps 62(61).
42  Koh 2.

Źródło:
Gabriel Leopolita, Historya o Ionaszv, dla Rozmyślània nadrozſzey Męki Pana Iesvsovvey, Lwów 1618.
Transkrypcja typu „B”: Jakub Szukalski

+ ⋙