(4) Księgi ćwiczenia chrześcijańskiego: Na Kwietną Niedzielę

NA KWIETNĄ NIEDZIELE.

   Księgi wszystkich Proroków, objaśnił samym sobą, nadoskonalszy Mistrz zbawienia naszego.¹
   To sie wszystko zstało, aby sie wypełniło, co powiedziano jest przez Proroka.²

   Wielki Prorok Pański Izajasz, przypatrując się niewybadanym tajemnicom Bożym, samym tylko Prorokom, których widzącymi zwano, objawionym, a przed inszemi ludźmi zakrytym, tak mówi:³ Będzie wam widzenie wszystkich rzeczy, jako słowa Ksiąg zapieczętowanych, które gdy dadzą czytać temu który umie czytać, rzekną: Czytaj te Księgi; A on odpowie: Nie mogę, bo są zapieczętowane; A gdy zaś będą dane temu Księgi, który czytać nie umie, i rzekną mu: Czytaj – on odpowie: Nie umiem czytać. A iż taka była dola, wszystkich ludzi Starego Zakonu, jawnie o tym świadczy głos Boży, tak do tegoż Proroka mówiący: Idź a powiedz ludowi temu – SŁUCHAJCIE SŁUCHAJĄC, a nie rozumiejcie, baczcie i widzcie, a nie poznawajcie. Co jeśli niektórzy z nich cokolwiek czytać umieli, i w objawieniu Bożym, cokolwiek się im błysnęło przed oczyma, i to zaś prędko przed nimi zamkniono, i zapieczętowawszy, położono na nieprzestępnym łonie Boga wszelkiej umiejętności. Jako to objawiono Janowi ś. który widział na Tronie siedzącego, w prawej ręce Księgi popisane, i wewnątrz, i zwierzchu zapieczętowane siedmią pieczęci⁴ – i widział Anioła mocnego, głosem wielkim wołającego: kto jest godzien otworzyć te Księgi, i odpieczętować pieczęci ich? Czego iż żaden nie mógł dokazać, ani na niebie, ani na ziemi, ani pod ziemią, dlatego rzewliwie płakał. I było zaprawdę o co. Abowiem w tych Księgach, wszystkie nauki zbawienia naszego, były zamknione i zapieczętowane. Jednakże nie długo dano płakać Janowi świętemu – abowiem ujźrzał Baranka, jakoby zabitego, który przyszedł, i wziął Księgi, z prawice onego siedzącego na Tronie, i odpieczętował pieczęci ich, i otworzył je. Piękne zaprawdę widzenie, i barzo ucieszne objawienie – które się wypełniło w Zbawicielu naszym, Jezusie Chrystusie, istotnym Baranku Bożym – który się teraz gotując, jako Owieczka na zabicie, i jako Baranek na strzyżenie,⁵ już się przybliża, do otworzenia tych Ksiąg zamknionych, w których są wszystkie obietnice, i figury, i Proroctwa zapieczętowane; jako to na oko obaczymy, z otworzonych Ksiąg Zachariasza Proroka, którego słowa, o Chrystusie dawno powiedziane, przedtym były zamknione, i zapieczętowane, a teraz już otworzone, i oczywiście objaśnione, w JEZUSIE CHRYSTUSIE, Panu i Królu naszym, na Oślicy do Jeruzalem jadącym, do którego nabożnie westchniejmy, aby i nas niegodnych, raczył przysposobić łaską swą naświętszą, do czytania, i wyrozumienia tego Proroctwa pociesznego, i zbawieniu naszemu potrzebnego.
   Iż Proroctwo nie ludzką wolą na świat jest przyniesione, ale od Ducha świętego, który jest badaczem tajemnic Bożych, dosyć jasne i poważne mamy świadectwo Książęcia Apostolskiego;⁶ z którego łacno się domyślić możemy, iż każde Proroctwo, przechodziło wszelki rozum przyrodzony, i nie mogło być zrozumiane od żadnego człowieka, okrom oświecenia łaski Bożej, która jest przez Jezusa Chrystusa, na świat przyniesiona. Zaczym ktoby chciał te Księgi czytać, i rozumieć, bez Chrystusa nic nie wyczyta, i nic nie zrozumie, by był namędrszy; bo Księgi te wysoko są położone, i mocno zamknione, i tak potężnie zapieczętowane, że ich żaden rozumieć nie mógł, przed przyściem Syna Bożego. A któż, proszę, mógł zrozumieć, przed przyściem Pana Chrystusowym, one słowa Mojżesza mówiącego:⁷ ZSTAŁ SIĘ WIEczór i poranek dzień jeden? A czemuż w kupę złącza poranek z wieczorem, które tak są różne, i dalekie od siebie? albo czemu pierwej kładzie wieczór niż poranek? nie zgadnie tego Divinus,⁸ albo raczej devius⁹ Plato, nie zgadnie tego Princeps,¹⁰ albo raczej præceps¹¹ Aristoteles – abowiem nie znają Baranka,¹² który te słowa sam w sobie w te czasy objaśnił, ¹³gdy przedwieczny Syn Boży, będąc najśliczniejszym porankiem, z przedwiecznego Ojca światłości, przedwiecznie wynikającym, złączył się w jedno z ciemnym wieczorem, naszej doczesności, i ten, którego jest noc i dzień,¹⁴ złączył w jeden dzień łaski, najjaśniejszy dzień Bóstwa swojego, z okropną nocą naszej śmiertelności. A jeszcze puścił wprzód wieczór, gdy zakrył wszechmocność w słabości, gdy zakrył mądrość w prostości, gdy zakrył nieśmiertelność w śmiertelności, gdy zakrył Bóstwo niewidome, w widomym człowieczeństwie swoim. Więc i one trudne słowa Proroctwa Dawidowego, które mówi do wszystkich Królów wszystkiego świata, kto mógł zrozumieć? A teraz Królowie rozumiejcie, i ćwiczcie się wy którzy sądzicie ziemie.¹⁵ Całujcie Syna by sie kiedy nie rozgniewał Pan, i poginęlibyście z drogi sprawiedliwości. O jako to były zamknione słowa: Całujcie Syna.¹⁶ A któregoż to syna mają całować, wszyscy Królowie, i wszyscy Sędziowie świata, by nie poginęli z drogi sprawiedliwej? By tu wszyscy Królowie i Sędziowie świata, ze wszystkiemi Mędrcami swojemi, połamali sobie głowy, chcąc zrozumieć te słowa, nigdyby do wyrozumienia ich przyść nie mogli, bez objaśnienia mądrości Boskiej, który skarbnicą będąc,¹⁷ Zbawiciel nasz Jezus Chrystus, dostatecznie to objaśnił w samym sobie; abowiem on będąc jednorodzonym Synem Króla nad Królmi, i Pana nad Pany, dlatego zstał się synem człowieczym, z pokolenia Królewskiego narodzonym, aby wszyscy Królowie ochotnie, za powodem nowej gwiazdy, do niego bieżąc, i jako z najniższym ukłonem, całując go, dali pobudkę i inszym Królom i Panom, aby toż przykładem ich czynili. Ale iż Królowie ziemscy byli grzesznemi, i barzo niesposobnemi do pocałowania tego Syna Bożego, na którego śliczność, dziwuje sie Słońce i Miesiąc, i sami naśliczniejszy Aniołowie, napatrzyć sie nie mogą – ¹⁸dlategoż i ten łaciński tekst, Apprehendite disciplinam, i Polskie przetłumaczenie, Przyjmujcie karność – potrzeba im zrozumieć, w tymże samym Jezusie Chrystusie, który będąc wolny od wszelkiego grzechu, i niewinny będąc żadnego karania, przedsię przyjął na się karanie grzechów cudzych, dając pobudkę wszystkim grzesznikom, aby sie nie chronili karania za własne grzechy swoje, do których nawiętszą okazją zwykli dawać, z siebie Królowie, dla wolności, i swobody, i dostatków swoich, dlategoż też oni naprzód powinni łapać sie tej karności, którą widzą na własnym Synu Bożym, któremu Ociec Niebieski nie przepuścił, ale go uderzył dla złości ludu swego.¹⁹ Co jeśli dla cudzych grzechów, tak srodze uderzył Królewica niebieskiego, podobno nie uderzy Króla ziemskiego dla jego grzechów własnych? ²⁰Bądźcie tego pewni, że uderzy, bo on nie ma względu na żadnego. Bądźcie tego pewni że uderzy, bo on jest, który rozpasuje Króle z Pasa Rycerskiego, i przepasuje powrozem biodra ich.²¹ Bądźcie tego pewni że uderzy, bo on jest tak straszny, który odejmuje ducha Książętom, i jest ogromnym wszystkim Królom świata.²² I dlategoż teraz Królowie rozumiejcie, i uczcie sie wy którzy sądzicie ziemie, służcie Panu w bojaźni, i rozradujcie sie z drżeniem, przyjmujcie karanie, by sie kiedy nie rozgniewał Pan, i poginęlibyście z drogi sprawiedliwej, gdyby sie rozżarzył gniew jego.
   ²³Ale i one słowa tegoż króla Dawida:²⁴ Dzień dniowi wypowiada słowo, a noc nocy objawia umiejętność, kto mógł dostatecznie zrozumieć ze wszystkich Mędrców świata? nietylko pojedynkiem, ale chociajby sie wszyscy na jedno miejsce zgromadzili, i powszechną dysputacją swoją, te słowa po jednej literze rozbierali, nigdyby sie nie sprawili do skończenia świata, gdyby ich był nie objawił sam w sobie, Zbawiciel nasz Jezus Chrystus, który nam w tych słowiech pokazał, i początek zguby, i początek naprawy natury ludzkiej. ²⁵Abowiem noc nocy objawiła umiejętność w te czasy, gdy Szatan przeklęty, który jest wieczną nocą, zalecał umiejętność dobrego i złego, pierwszej Matce, wszytkich żywiących, Jewie, i zawiódł ją w ciemną, i barzo okropną noc, przestępstwa Przykazania Bożego. Ale zaś dzień dniowi opowiedział słowo, kiedy naśliczniejszy Anioł niebieski, żadnej nocy niemający, zwiastował słowo przedwieczne Naświętszej Pannie, która też była jaśniejszą nad każdy dzień napogodniejszy, bo nigdy nie miała żadnej chmury, i żadnej zmazy, ale wszystka była piękna, nie tylko w postaci dusznej i cielesnej, ale i w odzieniu swoim. Abowiem odziana jest Słońcem, a Miesiąc ma pod nogami swymi, i Koronę ze dwunastu gwiazd na głowie swojej.
   ²⁶A któż, proszę, mógł zrozumieć one trudne słowa Dawidowe:²⁷ W jedno społem bogaty z ubogim? Nic tu nie poradzi mądrość świecka, która daleko kładzie bogatego od ubogiego; bo mocno się zamyka bogaty przed ubogim, i daleko stroni ubogi od bogatego, według pompy tego świata obłudnego. Ale kto pojźrzy na Chrystusa zaraz te słowa rozumie, gdy w nim obaczy Boga bogatego w miłosierdziu, w jedno złączonego, z ubogim człowiekiem, w przyjętej naturze jego, która była od zbójce piekielnego, ze wszystkich klejnotów obdarta, i obnażona. Co jeśli Syn Boży objaśnił Proroctwa Dawidowe, który nad wszystkie starsze nawięcej rozumiał, a cóż mniemasz o inszych Proroctwach? to rozumiej, iż są wszystkie tak objaśnione, iż od każdego natępszego rozumu, wiarą Chrystusową oświeconego, mogą być zrozumiane, gdy bywają od Doktorów, Kaznodziejów, wykładane. Już objaśnił sam w sobie Jezus Chrystus, one dziwne i niepojęte słowa Izajasza Proroka mówiącego:²⁸ Oto Panna pocznie, i porodzi Syna, i będzie nazwane Imię jego, Bóg z nami. Abowiem sam Syn Boży z Panny jest poczęty z Panny narodzony, i światu ukazany, czego nigdy natura nieumiała, czego wszytka mądrość świetcka nie rozumiała, to już teraz umie mądrość Chrześciańska, czytając ich objaśnienie w Zbawicielu swoim – o którym to by nawiętszy prostak z ludzi Chrześciańskich, tak wyznawa na każdy dzień. Wierzę w Jezusa Chrystusa, Syna Bożego jedynego, Pana naszego, który się począł z Ducha Świętego, narodził sie z Panny Mariej. ²⁹A iż miedzy inszemi Proroctwy nie pośledniejsze jest to Proroctwo Zachariasza Proroka, który na wszystkie Kapłany i Lewity starego Zakonu, woła mówiąc:³⁰ POWIEDZCIE CÓRCE SJOŃSKIEJ, Oto król, który jedzie tobie cichy, siedzący na Oślicy, i Oślęciu synu jej podjarzemnym. ³¹Dlatego Mistrz zbawienia naszego, dziś wsiadł na Osła, i jedzie na nim, do stolicznego Miasta Królów Żydowskich; a to dlatego, aby obietnice Boże, przez Proroki uczynione, usprawiedliwił w samym sobie. Abowiem wierny jest Pan Bóg, we wszytkich słowach swoich, i święty we wszystkich sprawach swoich; który aczkolwiek nie ma na sobie żadnej obligacjej, aby miał komu co obiecować, i nie ma żadnego obowiązku, aby miał komu o sobie sprawę dawać, przedsię on niewierności ludzkiej zabiegając, we wszystkim sie każdemu usprawiedliwia, jako go w tym wyświadcza Król i Prorok, tak mówiąc do niego:³² OTO PANIE UMIŁOWAŁEŚ PRAWdę, a niewiadome, a barzo skryte tajemnice, mądrości twojej, objawiłeś mi; Abyś sie usprawiedliwił w mowach twoich. A iż był P. Bóg obiecał, iż Syn jego miał sie zstać Królem pokornym, na Oślicy, i Oślątku do Córki Sjońskiej przyjeżdżającym, dlategoż istotnie, to sam w sobie wypełnia. Abowiem jakożby inaczej, niewierny naród ludzki, miał był wierzyć prawdzie Chrystusowej, gdyby w nim nie widział tak poważnych, i tak zacnych Proroctw wypełnionych? Oto widzieli Żydowie, a przecię nie uwierzyli, i teraz nie wierzą. Widzieli nieme usta, mocą Chrystusową rozwiązane; widzieli ślepe oczy otworzone, i nowe oczy ślepo narodzonemu darowane; widzieli chrome uzdrowione, i jako Jeleń wyskakujące; widzieli więźnie Szatańskie, z opętania i niewolej jego wyzwolone; widzieli i umarłe do żywota przyprowadzone; A cóż im pomogło? Tak wiele, jakoby groch na ścianę miotał – bo tak to do ich serca przystać niechciało, jako nie przystanie suchy groch do ściany. Ten tedy Mistrz zbawienia naszego, z tej miary Oślice i Oślęcia potrzebuje, aby to wszystkim pokazał, iż on jest własnym Królem, którego Prorok Boży ukazując, woła z rozkazania Bożego: POWIEDZCIE CÓRCE Sjońskiej: Iż Król twój przychodzi tobie cichy, siedzący na Oślicy i oślątku jej podanym. ³³Którego głosu barzo miłego, iż niechcą słuchać niewierni Żydowie, nie mogą sie już więcej ozywać do tego, aby dusze ich miały być Córkami Sjońskiemi. Abowiem niechcą poznać i przyjąć tego nałaskawszego Pana, który umiłował brany Sjońskie, nad wszystkie przybytki Jakóbowe,³⁴ i obrał sobie w Sjonie mieszkanie, i w nim założył kamień drogi i wybrany,³⁵ na którym jest zasadzony wszystek grunt zbawienia ludzkiego, którym iż wzgardzili, budownicy Sjońscy, niechcąc na nim stawić budowania swego, ale jakiś inszy Sjon budowali na krwi, dlategoż została Córka Sjońska jako Maszt na pagórku, i jako chłodnik w ogrodzie ogórkowym,³⁶ i już jest Sjon zorane jako rola, i Jeruzalem zostało jako gromada kamieni. Zaczym już niegodna Synagoga Żydowska, aby miała być zwana Córką Sjońską. Abowiem Córka Sjońska wołała do Pana Boga o Messjasza pokornego mówiąc: SPUŚĆ PAnie Baranka, panującego ziemi z opoki, puszczy, do góry Sjońskiej.³⁷ A ta zaś, tego Baranka związawszy, i skrępowawszy, wydała w ręce okrutnym katom, którzy go ze wszystkiego odzienia jego ostrzygszy, potym okrutnie zabili. ³⁸Zaczym słusznie mogą być okrutni Żydowie nazwani synami Belialowymi, który się wykłada bez jarzma, abowiem i oni połamali jarzmo, i porwali związki, i mówili wszyscy w obec, i każdy zosobna: Nie będę służył. ³⁹Nie godni tedy aby je zwali Córkami Sjońskiemi, ale raczej Synami Edomskimi, którzy sie wykładają krwawemi. Abowiem i oni ruszyli sie na krew Proroków Pańskich, i na krew samego Pana wszystkich Proroków, jako im to sam Pan Bóg wymawia, odpędzając ich od siebie, i mówiąc:⁴⁰ Gdy wyciągniecie ręce wasze do mnie, odwrócę oblicze moje od was. A gdy zagęszczać będziecie Modlitwy wasze do mnie, nie wysłucham was, bo ręce wasze pełne są krwie. Aza nie są Synami krwie, którzy Wielkiego Proroka Izajasza, przetarli na poły piłą cieszką? Aza nie Synowie krwie, którzy Proroka w żywocie macierzyńskim poświęconego, ukamienowali? Aza nie Synowie krwie, którzy posocznemi paszczekami swojemi, pragnąc krwie Proroka nad wszystkiemi Proroki, wołali do Piłata: Krew jego na nas i na dziatki nasze? Zaprawdę⁴¹ godni są z każdej miary, aby byli zwani synami krwie, według prawdziwych słów, istotnej prawdy, tak do nich mówiący:⁴² OTO JA POSYŁAM DO was Proroki, i w Piśmie uczone, i z nich pozabijacie, i ukamienujecie, i biczować będziecie w Bożnicach waszych, aby sie zlała na was wszystka krew, które jest wylana na ziemię, od krwie Abla sprawiedliwego, aż do krwie Zachariasza syna Barachiaszowego, któregoście zabili, miedzy Kościołem i Ołtarzem. Od tejci krwie prosił wyzwolenia, mądry i pobożny Król, wołając do Pana Boga:⁴³ WYZWÓL mię ze krwie Boże, Boże zbawienia mego. ⁴⁴A iż sie Żydowie w tej krwi kochają, aż po dziś dzień, znać to po ich wielkiej nienawiści, którą mają przeciwko Chrystusowi, którego przeszladują w dziatkach Chrześciańskich, i w przenaświętszym Sakramencie, gdy go dostać mogą – ⁴⁵dlategoż Synagoga Żydowska, już niegodna tego, aby ją zwano Córką Sjońską, ale Córką łotra Piekielnego, gdyż ją tak nazwał sam Pan Bóg, mówiąc do niej:⁴⁶ TERAZ BĘDZIESZ SPUstoszona Córko łotrowska. A słusznie jej zaprawdę służy i to przezwisko; abowiem niesłychanym okrucieństwem swoim, po łotrowsku sobie postąpiła z Zbawicielem świata. Gdy wierutnego Łotra Barabbasza wypuściła, który był dla zwady i mężobójstwa wrzucony do więzienia, a Chrystusa niewinnego, i owszem dobrodzieja wielkiego, i niewidanego cudotwórce, na krzyż wywoławszy, miedzy dwiema Łotrami powiesiła. A więc to Córka Sjońska? I owszem Córka Łotrowska, która z dopuszczenia Łotra piekielnego, obrała sobie łotra wierutnego, który jej nauczył wszelakiego łotrostwa, wszelakich zdrad, i chytrości, i wszelkiego okrucieństwa, któreby rada wykonała, gdyby mogła – i będzie okrutnie wykonywać, gdy sie jej do tego otworzy droga, za przyściem przeklętego Antykrysta, którego ona z Synami swojemi przijmie przychodzącego, w imię Diabelskie, na koniach i wozach pysznych, ponieważ niechciała przyjąć, Króla swego pokornego, przyjeżdżającego na Oślicy, w Imię Pańskie, którego jej ukazując, jejże własny Prorok mówi: Oto Król twój idzie tobie cichy, siedzący na Oślicy. ⁴⁷A iż mówi, Oto, tedy z tej miary słusznie może być nazwany, nie tylko Prorokiem, uprzedzicielem Pańskim. Abowiem używa, słowa ukazującego, którym jakoby obecnego wystawia przed oczy ludzkie. ⁴⁸A gdy mówi, Król, upomina do uczciwości, i miłości wszytkich poddanych jego, abowiem Król, nie tyran któregoby sie trzeba lękać, nie okrutnik, przed którym trzeba uciekać, nie łupieszcza podatków i poborów, któregoby żaden znieść nie mógł; Król taki, który tobie niesie sam w sobie, wszystkie skarby, dobroci i umiejętności Bożej, Król taki, który tobie niesie wielkie miłosierdzie, i obfite odkupienie. Król taki, który tobie niesie wszystkie zasługi, do osiągnienia Królestwa niebieskiego potrzebne; ⁴⁹przeciwko któremu tym ochotniej masz wybieżeć, iż nie jest Królem obczym, ale twoim, tobie obiecanym, tobie darowanym, z twego pokolenia narodzonym, twoim własnym piątnem obrzezania naznaczonym, i twój naród tak miłującym, że nie ty pierwej idziesz do niego, ale on pierwej idzie do ciebie, albo raczej idzie tobie, ze wszytkiemi pożytkami zbawiennemi, tak dalece, że ich przed tobą nikomu otworzyć, i udzielić niechce. Przyszła do niego niewiasta Chananejska,⁵⁰ prosząc za Córką swoją, od Szatana opętaną, i mizernie utrapioną, aby ją wyzwolić raczył, ali on nie odpowiada i słówka jednego; skąd sie możesz domyślić, że jej nietylko na ścieżą niechce otworzyć, ale bynamniej uchylić niechce drzwi, do nieprzebranego miłosierdzia swego. A gdy ona tym barziej wołając prosiła, słuchajże najkochańszy narodzie Chrystusów, co od Króla twego usłyszała: Nie jestem posłany, jedno do owiec, które zginęły z domu Izraelskiego. A gdy jeszcze i za tą surową odprawą wołać nie przestała, przywiodła do tego zwolenniki Pańskie, że sie za nią przyczyniając, rzekli: uczyń ją wolną. Abowiemci woła za nami. Słuchajże co i tym odpowiada ten Król Żydowski: Nie jest rzecz dobra, brać chleb synowski, i miotać psom. O słowa dziwne, wielką pociechę Żydom, a wielką trwogę ludziom Pogańskim czyniące. Oto Żydy zowie Synami nakochańszemi, za stołem siedzącemi, a Pogany przyrównywa psom, pod stołem stojącym, i odrobin z stołu Pańskiego czekającym. Cóż tedy więtszego nad Żyda, albo co nadeń zacniejszego, i Chrystusowi kochańszego? Nic przedtym nie było z żadnej miary. Abowiem ich były obietnice, ich było prawo, i ich był Testament, i ich Patriarchowie i Prorocy, ich wszyscy Ojcowie Święci, z których jest według ciała Jezus Chrystus, Bóg nadwszystko błogosławiony.⁵¹ A cóż nad to droższego, co nad to zacniejszego? A czemuż bezrozumny narodzie Żydowski nie ruszysz sie co rychlej, i nie wybieżysz przeciwko temu Królowi twemu własnemu, i do ciebie ochotnie z tak wielkiemi pociechami, i z tak wielkim uraczeniem twoim, przychodzącemu? A wszakeś wołał na wszystkę gębę, podnosząc ją do nieba, i mówiąc: Rossę spuśćcie niebiosa, a obłoki niechaj spuszczą sprawiedliwego, niechaj sie otworzy ziemia, a niechaj urodzi Zbawiciela.⁵² Otóż już teraz idzie do ciebie, jako najwdzięczniejsza rossa, oto idzie do ciebie jako najciższy i najdrobniejszy deszcz.⁵³ A czemusz cię nie może zmiękczyć, tak wielka łaska i dobroć jego? Krzyczałeś ze wszystkiego gardła mówiąc: O BODAJEŚ ROZERWAŁ NIEBIOSA⁵⁴ – i zstąpił – otóż on to uczynił, iż zstąpił, otóż idzie do ciebie. A czemusz ty niechcesz rozerwać zamknionego i zatwardziałego serca twego, i niechcesz go przyjąć, ponieważ cię prosi, mówiąc: SYNU MÓJ DAJ MI SERCE TWOJE⁵⁵ – podobno cię obraża, że idzie cichym i pokornym; niebaczny i bezrozumny, który gardzisz wodami Syloe,⁵⁶ błogosławieństwa Bożego, cichuchno płynącego, a obierasz sobie gwałtowną powódź przeklęctwa jego, z szumem wielkim na cię przychodzącego – przetoż będziesz go miał dostatek, nietylko w pełnych brzegach – ale na każdym miejscu, według Proroctwa Mojżeszowego,⁵⁷ który to obiecował, iż za tę niewdzięczność twoję, będziesz przeklętym, i w mieście i na polu, będziesz przeklętym, ty sam, i owoc żywota twojego, i owoc ziemie twojej, i stada wołów twoich, i trzody owiec twoich, przeklętym będziesz, i wchodząc, i wychodząc, i przepuści na cię P. Bóg i bojaźń, i przeklęctwo, i na wszystkie sprawy twoje, tak długo, że cię zetrze, i zatraci prędko dla wynalasków twoich, przez które opuściłeś go – za co skarze cię Pan Bóg, bezrozumnością, głupstwem, i szaleństwem, abyś śrzód białego dnia macał, jako ślepy. Których wszytkich plag Boskich wykonanie, oczywiście widziemy, w tym przeklętym narodzie, i z tym szaleństwem, i z tą bezrozumnością ich, że widząc nie widzą, i mając oczy, macają jako ślepi, a domacać sie nie mogą tej prawdy, którą im Pan Bóg ukazował, w rozmaitych figurach, iż Messjasz miał bydź cichym, i pokornym. ⁵⁸Toć im ukazał w Ablu niewinnym, od złośliwego Kaima na pole wywiedzionym, i okrutnie zabitym. Toć im ukazał w Abraamie, po cudzej ziemi pielgrzymującym. Toć im ukazał w Jakóbie, przed odpowiedzią brata swego uciekającym. Toć im ukazał w Józefie, którego bracia jego w wielkiej nienawiści mając, i rozmaitemi sposobami nad nim sie pastwiąc, naostatek przedali go cudzociemcom nieznajomym. Wielką tedy bezrozumnością skarał je Pan Bóg, iż tak jasnych rzeczy nie widzą, których mogliby sie i rękami dotknąć, chociajby ślepemi byli. Nie dziw tedy że nie rozumieją, i tych słów jasnych, któremi aż do dziśdzień woła na nich ichże własny Prorok Zachariasz, mówiąc do wszystkich Kaznodziejów, następców swoich: Powiedzcie Córce Sjońskiej: Oto Król twój idzie tobie cichy, siedzący na Oślicy. A na cóż powiadać głuchym? Oto sie zstali podobnemi Żmijom głuchym, które zatykają uszy swoje, aby nie słyszały głosu tego mądrego zaklinania mądrości Boskiej. A na cóż ukazować ślepym? Oto macają jako ślepi w południe, abowiem zaszło im słońce jeszcze zawidoku, dla tego iż wzgardzili światłością świata, Jezusem Chrystusem, w którym są wypełnione wszytkie Proroctwa dawne, i to dzisiejsze Proroka Zachariasza, ukazującego Króla ich, na Oślicy jadącego. A czemuż ten bezmózgi naród czeka inszego Króla, na bystrych koniach, i pysznych wozach jadącego, ponieważ nigdy nie mieli na to obietnice, nigdy nie mieli na to żadnego proroctwa, ale i owszem zawsze im Pan Bóg wystawiał przed oczy Oślę i Oślicę, które miały bydź pojazdem tego Króla, cichego i pokornego. Dlategoć Abraham Patriarcha wielki, wsiadł na Osła, gdy miał Bogu ofiarować syna swego,⁵⁹ aby Córka Sjońska wiedziała, że ten nazacniejszy potomek Abrahamów, w którym mają bydź błogosławione wszystkie narody świata, miał drogę posłuszeństwa swego odprawować, wsiadszy na pokornego Osła.
   Dlategoć zacny Patriarcha Jakób, dając błogosławieństwo synom swoim,⁶⁰ tym błogosławi Judę, iż miał przywiązać oślątko swoje do winnice i Oślice swoje, do winnej macice, aby pokazał iż Messjasz, który sie z jego pokolenia miał narodzić, miał to istotnie wypełnić, że i Oślątko ludzi Pogańskich, miał wyprowadzić z przeklętych Winnic Sodomskich, których grona, zoły pełne, i których jagody żółcią Żmijową napełnione, a miał to oślątko przywieść, i przywiązać, do najrozkoszniejszej Winnice swojej, i z nim pospołu Oślicę starą, Synagogę matkę wszystkich narodów, miał też przywieść, i przywiązać, do onej najrozkoszniejszej Macice Winnej, o której sam przedwieczny Syn Boży mówi: JA JESTEM Macica prawdziwa.⁶¹ Abowiem już wiele z narodu Żydowskiego uwierzyło w Chrystusa, i po dziśdzień przystaje do niego. I chociajby było pokolenie Izraelskie, jako piasek morski, przecię ostatki jego zbawione będą,⁶² i musi sie to wypełnić, iż ta głupia, i w uporze swoim zastarzała Synagoga Żydowska, będzie do Macice Winnej przywiązana.
   Dlatego Pan Bóg cudownym sposobem, otworzył usta niemej Oślicy,⁶³ na której bałwochwalski Prorok jachał, na złorzeczenie ludowi Bożemu, bijąc i tłukąc ją bezmiłosiernie, aby to pokazał, że miał przyść na ten czas szczęśliwy; którego miał Pan Bóg zmiłować sie, nad niemym narodem ludzkim, że czci i godności złupionym, i do niemych bydląt przyrównanym, i od srogiego jeźdzca, przeciwnika Bożego osiodłanym. Ale wszechmocny Stworzyciel, miał usłyszeć głos wzdychającego, i miał temu bydlęciu otworzyć usta, aby sie domawiało wielkiej i nieznośnej krzywdy swojej, i aby z siebie zbyło tak okrutnego jeźdzca, do przeklęctwa prowadzącego, a żeby sie zstało bydlątkiem powolnym Panu, do wiedzenia pokoju wiezdzającego.⁶⁴ Dla tego Pan Bóg wszechmogący, usłyszawszy od ludu swojego, iż sie Króla napierają, dał im za pierwszego Króla, onego Saula, który szukał zginionych oślic ojca swego, aby im to pokazał, iż ostatni Król Żydowski, który miał Stolicę Dawidową osieść, i panować w domu Jakóbowym, aż na wieki, miał szukać zginionych Oślic ojca swego, których była narodziła, ona głupia Oślica Ewa, wszystkiego narodu ludzkiego matka. Przetoż jaki był początek, pierwszego Króla Żydowskiego, Oślic ojca swego zginionych szukającego, takie jest i dokonanie, tegoż Królestwa Żydowskiego, przez Jezusa Nazareńskiego Króla Żydowskiego, Zwolenniki swoje posyłającego, aby Oślicę i Oślątko znalazszy, rozwiązali, i do niego przyprowadzili, aby na nich teraz w jechał, do Jeruzalem ziemskiego, pokazując to w widomych bydlętach, iż tak Żydy jako i Pogany, miał w prowadzić do Jeruzalem Niebieskiego. Za co mu wszyscy powinniśmy, cześć i chwałę, oddawając z tą tłuszczą, uprzedzającą i naśladującą wołając. Błogosławiony, który idzie w imię Pańskie, chwała Bogu na wysokości teraz i na wieki wiekom, AMEN.

Przypisy:
1  1. Kazanie.
2  Mt 21.
3  Iz 29.
4  Ap 5.
5  Iz 53.
6  2 P 1.
7  Rdz 1.
8  Zbożny, Boski. [Przyp. JS.]
9  Zdrożny, pokrętny. [Przyp. JS.]
10  Główny, Pierwszorzędny, Przewodni. [Przyp. JS.]
11  Bez głowy, pochopny. [Przyp. JS.]
12  Oz 6.
13  Pan Chrystus jest porankiem, a nasza śmiertelność wieczorem.
14  Ps 74(73).
15  Ps 2.
16  Gabriel Leopolita odnosi się tutaj do zapisu hebrajskiego: našš^equ ḇar, „całujcie syna” (Ps 2,12). [Przyp. JS.]
17  Kol 2.
18  Przyjmujcie karność.
19  Iz 53.
20  Niemasz u Pana Boga względu na persony.
21  Hi 12.
22  Ps 76(75).
23  Dzień dniowi wypowiada słowo.
24  Ps 19(18).
25  Noc nocy objawiła umiejętność.
26  W jedno społem bogaty z ubogim.
27  Ps 49(48).
28  Iz 7.
29  Pan Chrystus dziś objaśnia Proroctwo Zachariaszowe.
30  Mt 21.
31  Czemu Pan Chrystus na Oślicy jedzie do Jeruzalem.
32  Ps 51(50).
33  Żydowie własnym Prorokom swym nie wierzą.
34  Ps 87(86).
35  1 P 2.
36  Iz 1.
37  Iz 16. [W druku mylnie Iz 26. Przyp. JS.]
38  Żydowie są synami Belial. [Nie można tego odnieść do wszystkich Żydów, ale tylko tych, którzy wystąpili przeciw świętej wierze. Por. Katechizm Kościoła Katolickiego 597. Przyp. JS.]
39  Żydowie są synami Edomskimi.
40  Iz 1.
41  W druku omyłka „Zaprawgę”. Przyp. JS.
42  Mt 23.
43  Ps 51(50).
44  Nienawiść Żydowska przeciwko P. Chrystusowi.
45  Synagoga Żydowska jest córką łotra piekielnego.
46  Mi 4. [U Leopolity podano Mi 5, tak jak wspomniane zdanie występuje w Wulgacie. Przyp. JS.]
47  Oto.
48  Król.
49  Idzie tobie.
50  Mt 15.
51  Rz 9.
52  Iz 45.
53  Ps 70(71).
54  Iz 63. [U Leopolity podano Iz 64, tak jak wspomniane zdanie występuje w Wulgacie. Przyp. JS.]
55  Prz 23.
56  Iz 8.
57  Pwt 28.
58  Messjasz cichy Żydom obiecany.
59  Rdz 22.
60  Rdz 49.
61  J 15.
62  Rz 9.
63  Lb 22.
64  1 Sm 9.

Źródło:
Gabriel Leopolita, Księgi czwiczenia chrześciańskiego, 1619.
Transkrypcja typu „B”: Jakub Szukalski

⋘ + ⋙