(59) Żywoty Świętych: Maciej Apostoł

Żywot Ś. Macieja Apostoła,

z Pisma Ś. wybrany, Actor. 1. i od innych dołożony.¹

   W dobrym i mądrym porządku zostawił czeladkę swoję Król nasz, daleko w widomej postawie, to jest na wysokie niebo i królestwo, odjeżdżający Jezus Chrystus. Okrom wiernych słuchaczów swoich, w osobnym ćwiczeniu swym miał przebranych uczniów swoich siedmdziesiąt i dwu,² jako w niższej szkole, i jako są dziś kapłani – a nad nimi na wyższą dostojność obrał inych dwunaście, które nazwał Apostoły, jako Biskupy. Nad któremi na nawyższej stolicy postawił jednego Piotra, opokę, klucznika, i pasterza wszytkich owiec i baranów swoich.³ Aby Kościół ś. jego był na wzór uszykowanego wojska,⁴ w którym są rotmistrze nad rotami, są mniejszy Hetmanowie nad ufcami, a wszyscy jednego Hetmana nawyższego słuchają. Egzekucja, i wykonanie rządu tego, wnet się zstała po wniebowstąpieniu i odjachaniu na Królestwo niebieskie Jezusa Chrystusa Pana naszego. Bo gdy się na tę wojnę duchowną z czartem, z światem, z ciałem, i z ciemnościami Żydowskiej i Pogańskiej niewierności Apostołowie gotowali, a świat Panu swemu Jezusowi pod moc i posłuszeństwo Jego podbić mieli – Piotr ś. jako nawyższy hetman, obaczył iż im wedle porządku Pańskiego, jednego Apostoła i starszego nad rotami niedostawało. Po nieszczęśliwym zeszciu zdrajce onego Judasza,⁵ wakowała, dwunasta stolica Apostolska. Piotr tedy ś. czując się być starszym nad oną czeladką Pańską pozostałą,⁶ i dozorcą rządu wszytkiego, i namiestnikiem Pana swojego – widział tę potrzebę, iż dwanaście ma być Apostołów, aby się postanowieniu Pańskiemu dosyć zstało, ⁷a ta liczba upadkiem się Judaszowym nie targała, która figurowana była i przeźrzana Duchem Ś. we dwunaście Patriarchach, aby tak jako oni w tej liczbie byli ojcami Kościoła starego, w tejże liczbie też ci zostawali ojcami i wodzami Kościoła nowego, rodzajem już nie cielesnym ale duchownym, lepszym i doskonalszym, jako lepszy i doskonalszy Kościół zaczynali. Toż się i w onych dwunaście wolech miedzianych w kościele Salomonowym znaczyło,⁸ którzy na sobie miedziane morze abo wodę nosili, a trzej się obracali na wschód słońca, trzej na zachód, trzej na południe, a trzej na pułnocy, świat wszytek oznaczając, iż się przez te dwanaście Apostołów, w jarzmie Chrystusowym wyćwiczonych, i w roli Jego robiących, do Kościoła Chrystusowego przez Chrzest ś. nawrócić miał. Toż potym i Jan ś. w Objawieniu widział miasto na dwunastu drogich kamieniach osadzone i fundowane, mając bran dwanaście.⁹ Chcąc tedy Piotr ś. liczbę tę napełnić, a na Judaszowe miejsce inego posadzić, sam z urzędu swego braciej (których było sto i dwadzieścia) opwiedział, iż tego potrzeba, aby na miejsce Judaszowe jeden z uczniów Chrystusowych wstąpił, z tych którzy byli w szkole i ćwiczeniu Jego, od początku i czasu, którego Jan chrzcić począł.

   ¹⁰W czym dał znać wiele potrzebnych i godnych uważaniu nauk. Naprzód, iż Kościół Boży nie ma być, ani być nie może bez jednego, któryby spraw i rządu wszytkiego dojźrzał, i wiedział czego potrzeba, i czego nie dostaje do Chrystusowego postanowienia, i pozyskowania dusz do jedności wiary ś. i zbawienia. ¹¹K temu iż ten starszy moc mieć ma w Kościele od Pana swego, jako od pryncypała, wziętą, na stawienie urzędników Kościelnych. Gdy ten ś. Maciej od Piotra ś. postanowiony, nie mniejszy był, a nie mniejszą moc miał jedno jako Jędrzej, i Jan, i Jakub, i inni od Chrystusa samego obrani. ¹²Nad to daje się znać po tym postępku Piotra ś. iż stan Apostolski w Kościele Bożym nie ustaje, ale na miejsce jednego drugi wstępuje, jako Pismo z Psalmu tamże Piotr ś. przywodzi,¹³ żeby biskupstwo odpadłego iny otrzymał, i na nie wstąpił. Co się i w drugim Psalmie opisuje,¹⁴ gdzie mówi, iż w Kościele Bożym na miejsce ojców wstępują synowie, i postanowisz je (Boże nasz) książętami nad wszystką ziemią. ¹⁵Jeszcze jest i przestroga w tem następowaniu jednego po drugim, iż miedzy Apostołmi i źli być mogą, jaki był Judasz – ale złość ludzka stolice i stanu nie traci ani maże, aby czci swej mieć nie miał. Co gdy w Kościele Bożym widzim a ono źli siedzą na stolicy Apostolskiej, gorszyć się nie mamy, ale nadzieję mieć, i prosić Pana Boga mamy, aby po złym dał dobrego, a na miejsce utratnika, dał dobrego duchownego gospodarza – jako tego zawżdy doświadczamy w Kościele Bożym, iż chociaż który zły przełożony dla grzechów naszych będzie, Pan Bóg nie zapomina domu swego, złego odprawia, a na jego miejsce stawi i daje wiernego a mądrego sługę czeladce swojej.

   ¹⁶Nakoniec pokazuje się z tego postępku Piotra ś. iż na urzędy kościelne dawani być nie mają nowacy, nieświadomi, i nieumiejętni w rzeczach duchownych i kościelnych – ale ci którzy się w tym ćwiczyli, i długo się w tej szkole prawa Bożego uczyli. Takim był Maciej ś. stary uczeń Chrystusów, w pokusach próbowany, śmiercią i krzyżem Pana swego doznany. Tego tedy i drugiego na imię Józefa Barsabę, obrawszy Apostołowie i uczniowie ini, padli na modlitwę, i prosili P. Boga, aby ze dwu jednego im naznaczył, któryby zasiadł stolicę Judaszowę¹⁷ – i mówili: Ty Boże który znasz serca ludzkie, ukaż nam któregoś obrał z tych dwu, aby wziął miejsce do posługi i Apostolstwa, z którego wypadł Judasz idący na miejsce swoje. Nauczeni od Mistrza swego Pana Jezusa, to wybieranie od modlitwy poczęli. Bo i sam Pan nim ich samych obrał, całą noc się modlił na górze¹⁸ – dając znać, z jaką pilnością P. Boga prosić potrzeba, aby nam dał dobre przełożone, zwłaszcza duchowne – bo jako Prorok mówi,¹⁹ gdy kapłani w sprawiedliwość i w cnoty wszelakie pobożności ubrani są, weselą się święci wierni, i kwitną cnoty ich. Jako gdzie zdrowy korzeń, drzewo kwitnie i rodzi – tak gdzie dobrzy kapłani, lud zły być nie może – i gdy na ludzkie grzechy wejźrzysz, domyślić się możesz (mówi jeden ś. Doktor)²⁰ iż na kapłanach schodzi – jako gdy na drzewie rózgi są suche, poznać może każdy, iż korzeń jego nie zdrowy jest. Po modlitwie Apostołowie śś. puścili losy na onych dwu, i padł los na ś. Macieja, i był policzony ku jedennaściom dwanasty – i ziściło się Pismo:²¹ Puszczają się, prawi, losy na łono, ale P. Bóg je miarkuje. Acz takie obieranie jako z osobliwości i z przywileju a obierania Boskiego uczynione, brać się na przykład nie ma – gdyż inych, wedle nas i czasów naszych, obyczajów do tego jest dosyć – i zabronił Kościół takiego obierania przełożonych przez losy.²² I Hieronym ś. to gani, i inni. Bo nie ma się kusić P. Bóg, gdy rozum inny obyczaj ukazuje. A ś. Dionizjus Areopagita namienia,²³ iż tam losów miotania nie było, ale jakaś z nieba światłość Macieja ś. ukazała. Z takiego się tedy obrania jasno pokazuje, iż ś. Maciej nie tylo był starym uczniem P. Jezusowym, ale i cnót wielkich Apostolskich pełen, którego tego tak wysokiego w Kościele stanu dostojnym uczynili – na którym nie tylo Judaszowę onę hańbę i sromotę świętemi swemi postępkami zgładził, ale inym Apostołom (okrom Piotra w przełożeństwie) równy będąc, a gorąco Chrystusa miłując, dla Niego robił, cierpiał, i świat do wiary ś. pozyskował. ²⁴A gdy mu się do nauki i kazania ziemia Żydowska dostała (acz i Macedonią pierwej zwiedził, i nauką swoją i cudami wielkimi oświecił) wróciwszy się do Żydowskiej ziemie, wielki poczet ludzi kazaniem i cudownemi dobrodziejstwy do Chrystusa przywiódł. O co pojmany od Żydów, i na świadectwo dwu niezbożnych potępiony, ukamionowany, i siekierą w głowę raniony, ducha Bogu oddał. Ciało jego potym do Rzymu przeniesione jest, i odpoczywa w kościele Mariae maioris, na cześć Bogu w Trójcy jedynemu, którego sława słynie na wieki. Amen.

1  XXIV. Febru. Lutego.

2  Łk 19; 10; 6, Mt 16.

3  J 1; 21.

4  Pnp 6. [Por. przekład Jakuba Wujka, Pnp 6,3: „wojska uszykowanie porządnie”; i Hieronima (Vulgata), tamże: „castrorum acies ordinata”. Przyp. J.Sz.]

5  Łk 6, Mt 10. [Por. Łk 6,16, Mt 10,4. Przyp. J.Sz.]

6  Łk 12. [Por. przekład Jakuba Wujka, Łk 12,42: „Który mniemasz jest wierny a roztropny szafarz, którego Pan postanowił nad czeladzią swoją”; i Hieronima (Vulgata), tamże: „Quis putas est fidelis dispensator et prudens quem constituet dominus super familiam suam”. Przyp. J.Sz.]

7  Liczba dwanasta jako oznaczona.

8  1 Krl 7; 2 Krn 4.

9  Ap 12.

10  1. Starszego jednego potrzeba w Kościele Bożym.

11  2. Moc starszego kościelnego wielka.

12  3. Stan Apostolski i stolice nie ustają.

13  Ps 109(108). [U Skargi: „Psal. 106.” Przyp. J.Sz.]

14  Ps 45(44).

15  4. Źli być na urzędach Apostolskich mogą, a potym P. Bóg daje dobre.

16  5. Na urzędy kościelne nie dawać nowaków.

17  Dz 1.

18  Łk 6.

19  Ps 132(131).

20  Chrysost.

21  Prz 16.

22  Cap. Eccles. extra de sortilegio.

23  Dion. de Eccl. hier. cap. 5. par. 3.

24  Petrus de natalibus Epi. Equilien. cap. 149. lib. 3. de Sanctis in Februario.

Źródło:

Ks. Piotr Skarga, Żywoty Świętych Stárego y Nowego Zakonu, ná káʒ̇dy dzień przez cáły rok, Kraków 1605, pomocniczo: Kraków 1598

Transkrypcja typu „B”: Jakub Szukalski