sobota, 6 maja 2017

(11) Żywoty Świętych: Polieukt

Żywot Ś. Polieukta męczennika,
wypisany od Symeona Metafrasta. Żył około roku Pańskiego, 254. Lipom. Tom. 5. Surius Tom. 1. wspomina go Greg. Turo. de gloria Mart. cap. 103.1

   Za czasu Decjusza i Waleriana w Ormiańskiej ziemi, w mieście Melitynie, byli dwa żołnierze zacni, którzy wielką przyjaźń z sobą wiedli – tak iż i miedzy rodzoną bracią takiej miłości spólnej rzadko było naleźć. Jednemu było imię Nearchus, a drugiemu Polieuktus – Nearchus był Chrześcianinem, a Polieuktus Poganin, jeszcze Duchem Bożym nie oświecony – wszakże obyczaje miał wszytkie i cnoty chrześcijaństwu przystojne, z których go Nearchus miłował – i starał się o jego pozyskanie, często przed nim Ś. Pismo i Ewangelią czytał, o sprosności bałwochwalskiej, i o jednym prawym Bogu, rozmowę miewał. Lecz jeszcze był czas nie przyszedł jego zbawieniu od Boga naznaczony. 2Aż po rynku i wszytkich ulicach zabrzmi srogi wyrok Decjusza i Waleriana Cesarzów na Chrześciany, aby się wszyscy bogom i bałwanom onym, pod utratą gardła i majętności, pokłonili, a im ofiarę czynili.
   Dopiero Nearchus, jako wierny sługa Chrystusów, do śmierci się sam gotując, pocznie się z serca o swego towarzysza frasować – rozumiejąc o nim, iż się onych wyroków i postrachów i ciężkości mąk i śmierci przelęknie, i drogę sobie do nawrócenia ku wierze ś. zamknie, a zakon sobie Chrześciański obrzydziwszy, na wieczne potępienie pójdzie, i jego onej tak miłej a wdzięcznej przyjaźni odstąpi. Pokaże i na twarzy wielkie zafrasowanie. Dla którego spytać go musiał Polieuktus: coć się dzieje, towarzyszu miły, czemuś tak bardzo smutny? Rzecze z płaczem wielkim: o to się frasuję, a barzo, iż już przyjaźń nasza rozerwać się ma. Zlęknie się tego słowa Polieuktus, i rzecze: Dla czego, com przewinił? comci uczynił? Nie daj Boże abych ja kiedy twej miłej przyjaźni ostradać miał, dla której i krew rozlać jestem gotów. Nie czuję się w czymbych cię obraził – a jeśli co jest, z serca tego żałować będę, i nagrodzę jako każesz. On rzecze: słyszałeś wyroki i rozkazanie Cesarskie przeciw Chrześcianom? To nas rozdzielić ma. Tyś Poganin, w Chrystusa nie wierzysz – gdy mnie pojmają i na śmierć powiodą, ty mnie odstąpisz. Gdy to usłyszał Polieuktus, dorozumiał się czego po nim chciał – i Duchem Bożym oświecony, myślić pocznie o rzeczach Boskich – i wspomni na jedno widzenie przez sen, które miał przed kilkiem dni – 3I rzecze: Nie bój się namilszy przyjacielu. Widziałem ja Chrystusa któremu ty służysz, a On mnie z tej sukni zwłóczy, a daje i kładzie na mię jakąś drogą jasną, której śliczności i drogości wypowiedzieć nie mogę – a przy niej była jakaś złota zapona. I dał mi jakiegoś ze skrzydły konia. Takie było jego widzenie, którym się jego odmiana dziwna z świeckiego rycerstwa, na ine niebieskie i prędkie na onym koniu ze skrzydły do nieba przejachanie znaczyło. 4I gdy to usłyszał Nearchus, prawie weń dusza wstąpiła – i radością się serdeczną ochłodziwszy, rzecze: Toś już poznał Chrystusa prawdziwego Boga? Odpowie mu: A kiedym Go ja nie znał? Bo gdyś ty o Nim czytał, abo mówił, serce się moje kochało w Nim, i myśliłem, porzuciwszy te nasze bałwany, Jego zawżdy sługą zostać. I teraz kiedy chcesz, jawnie się z naszą wiarą przed wszytkiemi opowiedzmy, a wyznajmy Boga naszego.
   Rad to barzo słyszał Nearchus – a bojąc się aby mu nie było żal majętności, abo zdrowia dla wiary świętej odstąpić, pocznie o marności i wzgardzie tego świata mówić, a one dobra niewidome i chwałę niebieską sławić. I rzecze: Ja zaprawdę w żadnej się tu rzeczy na świecie kochać nie mogę – ani mię sława, ani bogactwo, ani dostojność żadna nie uwodzi. Żywot tylo Chrześciański wieść, a w mym się Panie kochać, to moja pierwsza i ostatnia pociecha. O ktoby rozmyślił, co nam P. Bóg po śmierci obiecał – prędkoby wszytkim światem wzgardził. Rzecze Polieuktus: I mniemasz abych ja o chwale onej niebieskiej nie wiedział? I owszem ciebie do niej uprzedzić mam – ponieważem już królewską szatę wziął od Pana mego w objawieniu. 5Ale cię o jednę rzecz spytam: mogęli ja bez Sakramentów i tajemnic Chrześciańskich do Chrystusa przystąpić i żołnierzem Jego zostać? Rzecze Nearchus: Nic w tym nie wątpi, wierny przyjacielu, może P. Bóg z kamieni naczynić sobie synów Abrahamowych, bo On nikomu wrót miłosierdzia swego, który się nawraca do Niego, nie zamyka – a tym co pośledz przychodzą do winnice Jego, tak płaci jako tym co cały dzień robili.6 Tak łotrowi na krzyżu rajskie wrota otworzył, i za małe wyznanie, wielką mu dał zapłatę,7 na którą drudzy wiele potu swego nałożyli. Gdy to usłyszał błogosławiony Polieuktus, rzekł: Bądź chwała Chrystusowi Bogu prawemu – od tej godziny te marne świeckie rzeczy światu oddaję, i oświadczę się przy Chrystusie, tak jako wola Jego będzie. Pójdę przeczytam ten wyrok Cesarski na Chrześciany i na mego Pana i Boga Jezusa Chrystusa.
   8I szedł zaraz, i przeczytawszy plunął nań, i zdrapał go na kęsy. A obróciwszy się, ujźrzał a ono niosą bałwany, i kłaniają się im głupcy – śmiejąc się z nich, przystąpi, w rzeczy się im kłaniać, a on je porwawszy o ziemię uderzył, i w proch pokruszył, i skołatał dwanaście bałwanów. Co gdy mężnie uczynił, przyszedł ociec żony jego, na imię Feliks, którego był Cesarz na męczeństwo Chrześcian postawił – i ujźrzawszy zięcia swego sprawy, wielce się zafrasował, mówiąc: Niestety, toć dzieci swych postradam, żaden się bóg i człowiek nad Polieuktem nie zmiłuje, ale zginąć musi. 9Rzecze mu Polieuktus: o co się frasujesz? Otom pokazał, żem ja mocniejszy niżli bogowie twoi – jeśli ich masz więcej przynieś je, ujźrzysz co się im zstanie, a jako słudzy Chrystusowi plwać na nie będą. Rzecze mu ociec jego: odwlokęć śmierci, a pódź pożegnaj żonę swoję. Rzecze święty: Co mnie do żony i do dzieci, o żadną rzecz niedbam docześną, do niebieskich a nieskazitelnych idę. Tam myśl moja, gdzie jest skarb mój. Chceli córka twoja w Chrystusa uwierzyć, a mnie naśladować, dobrze się jej zstanie – a nie chceli, zła źle zginie. I płacząc a narzekając on Feliks, gdy widział stateczność jego, pojmać go i w usta bić kazał. O co on niedbał – i widząc iż mu żadna męka straszna nie była, którąby serce jego przełomić mógł – użył nad nim chytrej a czartowskiej sztuki. 10Naprawił nań córkę swoję żonę jego, która nad nim narzekając i płacząc, myśl jego zmiękczyć chciała, mówiąc: coć się zstało namilszy mężu, iżeś dwanaście bogów moich zdruzgotał? A on łagodnie się k niej uśmiechając, odpowie: ponieważem ja sam bogi twoje starł i skruszył, to już nie masz do kogo się uciekać, jużeś bez bogów została. Pódźże do mego Boga prawego Jezusa, i pokłoń się Jemu, abyś nieodmienny żywot miała. Mnie nie płacz, bo na dobre miejsce wiecznej chwały idę, ale się swego, i ojca twego potępienia umiej uchronić. Gdy to mówił, wiele się ludzi słowy jego wzruszało. Co bacząc oni sędziowie, a widząc nie zwyciężony umysł jego – potępili go, i zdali na śmierć. 11Na którą z weselem wielkim szedł, i dawał znać około idącym, iż gadał z młodzieńcem dziwnym, którego inni nie widzieli – który mu dobrą myśl czynił, a świeckich tych rzeczy zapomnieć kazał, a serce do przyszłej radości obracał.
   Tedy ochotnie jako na jakie wesele idąc, ujźrzał Nearcha swego miłego przyjaciela i ojca w Bogu, i zawołał nań: Żegnam cię wierny i miły towarzyszu, pomni na zmowę którą ze mną masz. I ochotnie pod miecz szyję ściągnął, i w swej się krwi ochrzcił. Na cześć Bogu w Trójcy jedynemu. Amen.

   12[1.] Obacz jaki jest pożytek wiernej, uprzejmej a towarzyskiej miłości. Prze onę uprzejmość, którą ma kto ku miłemu bratu swemu, pomaga mu Pan Bóg, iż go z wielkich grzechów wyrwać swym wdzięcznym a pogodnym upominaniem może – wielką moc ma upominanie z miłości gorącej ku bliźniemu i ku jego zbawieniu pochodzące – gdy miły towarzysz nasz baczy, iż nasze o nim staranie o dobro jego z chęci ku niemu pochodzi. A Bóg tam mieszka, gdzie miłość uprzejma, na cnocie i Bogu fundowana, panuje13 – i szczęści dobre a uprzejme ku towarzyszowi serce. Dobrze Augustyn święty powiedział:14 Miłość tę moc ma, iż inne rodzi, buduje niedoskonałe, namniejszego obrazić się boi – z jednym się schyli, z drugim się podnosi, jednemu się łagodną, drugiemu ostrą, nikomu się nieprzyjazną nie stawi – a wszytkim się matką być pokazuje. 15Nauczże się wiernym towarzyszem być, a obłudności się strzeż, a zawżdy do dobrego, przyjaciela miłego pociągaj, zwłaszcza heretyka. A staraj się abyś ty tak duży był, żeby nie on ciebie do swego błota wciągnął, ale raczej żebyś go ty wyciągnął. Musi mieć dobre barki, kto z tonącym wypłynąć chce, aby z nim zaraz nie utonął. Przeto takie towarzystwo, w którymby ty tracić miał, a nadzieje do pozyskania towarzysza nie miał, radzę wczas pomiataj.
   2. Wiele się najduje i w tych Żywotach śś. Męczenników, którzy bez chrztu nieba dostali, samą wiarą w Chrystusa i pragnieniem chrztu świętego, by go byli mieć mogli. Prawda iż bez chrztu żaden zbawion być nie może – ale dorośli i wiarę mający, gdy go mieć nie mogą, a śmierć następuje, samym jego pragnieniem pożytki zbawienia i skutki chrztu przywieść na się mogą. A dziatki i niemowlęta, które wiary mieć i chrztu pragnąć nie mogą bez chrztu królestwa Bożego nie dostąpią.16

1  VIII. Ianuar. Stycznia. Mart. R. 13. Febr.
Wyrok Cesarski przeciw Chrześcianom.
Widzenie przez sen dziwne.
Rozmowy o Chrystusie przed Poganinem, jako były pożyteczne.
Jeśli bez chrztu męczennik zbawion być może. Patrz co się o tym mówi w Obroku.
6  Mt 20.
7  Łk 23.
Ś. Polieuktus listy Cesarskie przeciw Bogu zdrapał.
Mężne słowo męczennika Bożego.
10  Żona narzekanim męczennika Bożego zwieść chciała.
11  Męczennik idzie na śmierć z Aniołem rozmawiając.
12  Obrok duchowny.
Upominanie z miłości wielką moc ma do nawrócenia grzesznego.
13  1 J 4. [U Skargi mylnie J 4. Przyp. J. Szukalski.]
14  De Catechis. rudibus.
15  W towarzystwie dobry złego, nie zły dobrego za sobą ciągnąć ma.
16  Ufamy, że takie dzieci czeka krótki czyściec, a później niebo. Dawniej nie wszyscy wierni dostrzegali tę prawdę, a tym bardziej nie była ona obowiązującą jako prawda głoszona przez Kościół urzędowo. Przyp. J. Sz.

Źródło:
Ks. Piotr Skarga, Żywoty Świętych Stárego y Nowego Zakonu, ná káʒ̇dy dzień przez cáły rok, Kraków 1605, pomocniczo: Kraków 1598
Transkrypcja typu „B”: Jakub Szukalski

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz