Przymiarki szatana

   Imię szatana. Mamy imię – znak osoby. Mamy wolę – złą. Nawet rozum – zepsuty albo przewrotny, przebiegły. Moglibyśmy więc uważać, że szatanowi należy się miano osoby. Trzeba jednakże rozważyć, czy to miano należy mu się słusznie. Imię jego – powiedzmy: Zło, Kłamca, Obłudnik. Na płaszczyźnie istotowej zgadzamy się, że zła nie ma, nie ma kłamcy, ani obłudnika. Więc imię jego nie ma powodu bytowego – nie przedstawia istotnej osoby. Jest to zatem osoba złudna – nieistotna.

   Ma złą wolę. Kieruje się więc złą pobudką. Tu już wkraczamy na płaszczyznę celowości (moralności), ponieważ o pobudkach i celach nie rozmawiamy na płaszczyźnie istotowej (nie ma tam powodu, aby mówić o nich szczegółowo). Więc powiedzmy, że przez obecność złej woli nazywamy tego szatana Złym. Jednakże, czy zły jest osobą? Wszakże mówimy o godności osoby. Ktoś, kto traci godność przez nieprawość i występek przestaje być osobą.¹ Staje się zniesławiony, wymazany z pamięci, bezimienny, nawet nie chce się na niego patrzeć i zamyka w więzieniu. Traci godność osoby. Mniej ma cnót, więcej wad. O osobach mówimy ze względu na cnoty, a tutaj mamy niedobór cnót.

   Nie wyszukasz cnoty szatana (chyba że na płaszczyźnie istotowej, oderwanej od życia). Podobnie gdy patrzymy na rozum tej niby-osoby. Można to rozpatrzyć podobnie jak obecność woli, z tym że rozum ukierunkowany jest na cel. Ukierunkowanie szatana – bezcel, nieznaczenie, zaprzeczenie, próżnia, otchłań, piekło.² Gdzie tu widać szczytną osobę obdarzoną zadaniem? Nie ma. Nie jest osobą. Jest zaledwie tym, co ją przypomina – tym, co sprawia wrażenie osoby – pozorny, łudziciel, zwodziciel, kusiciel. Dlatego Jezus mówi mu: „Precz!”

1  Pomijam tutaj aspekt prawny. Mówię o znaczeniu.

2  „Duch, którego masz w sobie, pokolenie, to duch buntu. On prowadzi was wszystkich do życia zmysłowego, życia bez celu, życia bezbożnego, w którym zamienia się świętość na zdeprawowanie” [pierwotnie w ang.: perversion (!)]. Słowo Boże dane przez Vassulę Ryden, Prawdziwe Życie w Bogu, z. 90: 20.09.90, Vox Domini, Katowice 1998, s. 34.