Eklezyjastes (1)

ROZDZIAŁ I

Vanitas vanitatum et omnia vanitas – dixit Ecclesiastes. Quid habet amplius homo?

   Marność marności wszystko jest na świecie,

Marności marą, co jedno świat plecie.

Nie masz pod słońcem nic doskonałego.

I co-li, proszę, jest tak szczęśliwego,

Co by człek z prace i krwawego znoju

Zyskał pod słońcem i użył w pokoju?

Rodzaj przemija – i rodzaj się roi,

A niebo przecię aż na wieki stoi.

Wschód lotne słońce wnet w zachód obraca

I na swe miejsce znowu się powraca,

I ledwo zajdzie, prędko zatym wznidzie,

Aż przez południe do północy przydzie.

Lustrując wszystko duch wokoło krąży

I tam, skąd wyszedł, prędkim pędem dąży.

Wszelka swe rzeka wody w morze wlewa,

Samo zaś morze nigdy nie wylewa;

A rzeki skoro w morze zapłynęły,

Tam się wracają, skąd początek wzięły.

Kto-li to pojmie i kto powie – czemu?

Kto to wywiedzie rozumowi swemu?

Wszystko jest trudne i nie doścignione

Ludzkim dowcipem, co jedno stworzone;

Nie napasie się oko swym widzeniem

Ani swym ucho ciekawym słyszeniem.

Pytam – co to jest to, co pierwej było?

Jest to, co z laty będzie się krążyło.

To zaś, co pierwej przed nami się stało,

Już to się dzieje – i będzie się działo.

Nic jeszcze nie masz nowego pod słońcem;

Będzie początkiem to, co teraz końcem.

Żadne stworzenie, choćby wieki żyło,

Mówić nie może: „Jeszcze to nie było”;

Bo to, co nowe czasy nam podały,

Tego dawniejsze wieki zapomniały,

Niepamięć stare dzieje zagrzebała;

A czegoż długo żyje pamięć trwała?

Tego zaś, co się będzie dziać na potym,

Nikt się nie dowie, zapomni świat o tym;

Wiedzieć nie będą, czyśmy kiedy byli

Ci, co ostatni będą po nas żyli.

   Eklezyjastem i królem się zwałem

W Jerozolimie ja, co to pisałem.

Wziąłem był przedsię dochodzić wszystkiego

Chciwym umysłem, co jedno rzadkiego

Świat ma pod słońcem i co ziemia rodzi,

Chcąc wiedzieć, czemu i co skąd pochodzi.

Tę-ć to uciechę złą i zbyt ciekawą

Nadał Bóg ludziom i tą ich zabawą

Zwikłał umysły, aby się bawili

I nigdy szczerze nic nie dochodzili.

Wszystko widziałem, co jedno promieniem

Słońce oświeca abo co imieniem

Ubogaciło mocne przyrodzenie;

Wszystko to marność, wszystko utrapienie!

Nie poprawi się zły, choćbyś go ćwiczył,

A liczby głupich nikt nigdy nie zliczył.

Mówiłem w sercu i rzekłem te słowa:

Otom jest wielkim! Czegoż moja głowa

Nie doścignęła? Byłże kto przede mną

Większy i mógł-li porównać się ze mną?

Głęboko wszelką mądrość uważałem;

Wszystko-m na wybór znał, wszystko umiałem;

Serce nauce dałem i mądrości,

Znałem się i na niedoskonałości.

Aleć w tym wszystkim – rzekę – nic nie było,

Co by umysłu mego nie strapiło.

Wielka nauka z wielką pracą idzie

I nic bez potu ciężkiego nie przydzie;

W długiej mądrości – wielkie utęsknienie,

Aż z ciekawością rośnie uprzykrzenie.

I tać jest sprawa samej Boskiej ręki,

Że większy rozum ciężkie miewa męki.

Bardzo bogate godzinki księcia de Berry

(Les Très Riches Heures du duc de Berry):

Styczeń