Eklezyjastes (2)

ROZDZIAŁ II

Dixi ego in corde meo: vadam et affuam deliciis.

   Mówiłem: pójdę, a będę opływał

W rożnych rozkoszach i w sercu zażywał

Dobra wszelkiego, a co zmysł człowieczy

Pragnie, to tylko będę miał na pieczy.

Ale doznałem wielkiej w tym prożności,

Śmiech za występek kładłem; wesołości

Rzekłem: czemu się darmo oszukiwasz,

Na co się w marne pociechy zdobywasz?

Oderwać ciało zgoła umyśliłem

Nawet od wina; więcej go nie piłem,

Abym w mądrości umysł wyuczony

Trzymał, od głupstwa cale oddalony,

Ażbym obaczył, co potrzebniejszego

Synom człowieczym i co jest lepszego,

Na co pod słońcem potrzebny długo wiek

Albo dni życia, które żyje człowiek.

   Ogromne gmachy i domy wspaniałe

Wywiodłem – ludzkim oczom okazałe,

Pyszne ogrody i bujne winnice,

W nich wysadzone drzewami ulice

Założyłem był i długie kanały

Wodą-m napełniał, aby je skrapiały.

   Sług niezliczonych i służebnic dwory

Wielkie trzymałem i pełne obory

Rożnego bydła dla swojej wygody,

I wielu owiec niezliczone trzody,

Których przede mną żaden w Izraelu

Nie widział w kupie i nie miał tak wielu.

Pełne skarbnice miałem i komory

Srebra i złota, gdzie królewskie zbiory,

Gdzie skarby królestw były zgromadzone

I wielkich bogactw summy niezliczone.

Śpiewaki także i śpiewaczki miałem

I z rożnych muzyk koncertów słuchałem.

Miałem i służby, puchary i zbany,

I na likwory winne roztruchany.

   Panem-em zgoła był [i] wszystkich cale-m

Przeszedł bogactwy królów w Jeruzalem,

I mądrość we mnie zawsze doskonała

Przemieszkiwała, i nauka trwała.

Cokolwiek chciwe oczy ulubiły,

Bez zabronienia wszystkiego zażyły;

Anim na wodzy serca pohamował

Od tych, które-m mu rozkoszy zgotował,

To za część fortun poczytując moich:

Zażyć pociechy z prace ręku swoich.

A skorom tego istotę uważył,

Czegom z mej pracy nabył albo zażył

I com bez trudy i daremne poty

Sprawił, przez ciężkie rąk i lat roboty,

Aleć w tym wszystkim prożność uważyłem

I utrapieniem serca osądziłem

Widząc, że wszystko pod słońcem przeminie,

A co się długo nabywa – wnet zginie.

   Więc wziąłem przed się nabywać ciekawie

Nauki, w mądrej paść umysł zabawie,

Znać się na głupstwie. Azaż człowiekowi

Godzi się swemu Stwórcy i Królowi

Móc i porównać? Lecz mogę rzec śmiele,

Że rozum ludzki właśnie ma tak wiele

Od głupstwa i od prostoty rożności,

Jak dzień od nocy, światło od ciemności.

W mądrego głowie baczne oko sądzi,

Choć zaś głupiego po ciemnościach błądzi,

A przecie-m doznał, że tenże mądrego

Ostatni koniec, który i głupiego.

I rzekłem: Na coż rozum mi się znidzie,

Gdy mi tak umrzeć jak głupiemu przydzie?

Mowy me z myślą skończyłem tajemne

Widząc, że wszystko prożne i daremne;

Nie będzie pamięć długo wiekowała

I tak mądrego, jak głupiego znała,

Wszystko czas zetrze i z wieki zaginie,

Co chwała głosi i co sławą słynie,

Ani się śmierci mądry, ani głupi

Rozumem ani prostotą wykupi.

I dlatego mi życie się sprzykrzyło

Widząc, że wszystko pod słońcem złe było

I że każda rzecz wiatrem i marnością,

I utrapieniem, i dolegliwością.

   Zaczym mądrości wszelkiej poniechałem,

Dla której długo darmo pracowałem

Nie wiedząc, kto by po mnie następował,

Kto by dziedziczył i kto by panował:

Mądry czy głupi, i czyby rozumiał

Co to, i jeśli zażyć tego umiał,

Co pracowite ręce me zbierały,

I co mi z krwawym potem zgotowały.

Izali jest co nad to marniejszego?

Zaczym straciłem serce do wszystkiego,

Bo choć kto w długiej mądrości pracuje,

Coż po tym, gdy go głupi opanuje?

Nad co człekowi nie masz nic cięższego.

Bo na coż mu się przyda praca jego,

Na co staranie i ckliwe obroty,

Po co strapionej głowy krwawe poty?

Wszystkie dni jego bolem i niedolą

Zejdą i w nocy snu mu nie pozwolą.

Coż marniejszego? Nie lepiej-ż wesoło

Jeść, pić – otarszy spracowane czoło,

A z tym się śmiele duszy popisować,

Nad czym tak ciężko było popracować

I tego zażyć z ukontentowaniem –

To jest dar Boskiej ręki moim zdaniem.

Kto tylko połknie i tyle posiędzie

Bogactw i kto-li tak opływać będzie

Jak ja w rozkoszach? Bóg dał człowiekowi

Mądrość z nauką – a żal grzesznikowi

I same tylko łakome staranie,

Aby miał zbiory, a kto inszy na nie

Prędko nastąpił, komu raz przejrzane

Bóg przyobiecał, choć niespodziewane.

Lecz i w tym prożna marność, co przychodzi

Z kłopotem i co z frasunkiem się rodzi. 

Bardzo bogate godzinki księcia de Berry

(Les Très Riches Heures du duc de Berry):

Luty